شکم‌پرستی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شکم‌پرستی از
رذائل اخلاقی و طرف
افراط قوه شهویه می‌باشد. که بیشتر
امراض و بیماری‌ها و سرچشمه شهوات از شکم‌پرستی و
پرخوری می‌رسد.
شکم‌پرستی طرف
افراط قوه شهویه می‌باشد و آن عبارت است از: متابعت کردن آدمی قوه شهویه خود را در هر چیزی که میل به آن می‌کند و آدمی را به آن می‌خواند، از: شهوت شکم و فرج و حرص مال و جاه و زینت و امثال این‌ها.
بسیاری از علمای اخلاق تخصیص داده‌اند آن را به متابعت شهوت شکم و فرج و
حرص بر اکل و
جماع. و تفسیر اول اگر چه به منشایّت این صفت از برای جمیع رذایل، که در طرف افراط قوه شهویه است انسب است و لیکن چون اکثر در مقام بیان آن اکتفا به معنی دوم کرده‌اند ما نیز به این طریق بیان می‌کنیم و می‌گوییم: که شکی نیست که این صفت، اعظم مهلکات بنی‌آدم است.
از این جهت سید کائنات
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود که: «هر که از شرّ
شکم و زبان و فرج خود محفوظ ماند از همه بدی‌ها محفوظ است.» و فرمود که: «وای بر
امت من از حلقوم و فرج‌شان.» و نیز فرمودند که: «بیشتر چیزی که امت من به واسطه آن داخل
جهنم خواهند شد شکم و فرج است.» و مخفی نماند که همچنان که آن سرور خبر داده،
هلاکت اکثر مردمان به واسطه‌ی شکم‌پرستی و حرص بر اکل و شرب باشد که از صفات بهایم و
حیوانات است. و از این جهت حضرت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند که: «فرزند آدم هیچ ظرفی را پر نکرد که بدتر از شکمش باشد. و کافی است از برای آدمی‌زاد چند لقمه که او را زنده بدارد. و اگر به این اکتفا نکند و بیشتر بخورد ثلث شکم را از برای غذا قرار دهد و ثلث از برای آب و ثلث از برای نفس کشیدن.» و فرمود که: «نمی‌رانید دل‌های خود را به بسیار خوردن، و آشامیدن، به درستی‌که دل مانند زرع است که چون بسیار آب داده شود می‌میرد.»
و نیز فرمود که: «بهترین شما در نزد
خدا از حیثیّت منزلت و مرتبه کسانی هستند که: بیشتر گرسنگی می‌کشند، و
تفکر می‌کنند در افعال خود و صنایع آفریدگار. و دشمن‌ترین شما در نزد خدا کسانی هستند که: بسیار می‌خوابند، و بسیار می‌آشامند.» و فرمود که: «دشمن‌ترین شما در نزد خدا کسانی هستند که آن قدر می‌خورند که تخمه می‌شوند و شکم‌های ایشان مملو می‌گردد. و هیچ بنده‌ای از خوراکی که خواهش دارد نمی‌گذرد مگر اینکه درجه‌ای در
بهشت از برای او حاصل می‌شود.» و از آن حضرت مروی است که: «بد دشمنی است از برای
دین، دل جبان، و شکم پرخوار، و نعوظ بسیار.» و نیز از آن جناب مروی است که: «اسرار ملکوت سماوات داخل نمی‌شود در دل کسی که شکم او پر باشد.» و در
تورات مکتوب است که: «خدا دشمن دارد عالم فربه را.» زیرا که فربه‌ی دلالت بر
غفلت و پرخواری می‌کند.
لقمان به پسر خود گفت: «ای فرزند چون
معده پر شود قوه فکر می‌خوابد. و
حکمت و دانائی لال می‌شود. و اعضا و جوارح از عبادت باز می‌ایستد.» و
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) فرمود که: «هر گاه شکم سیر شد
طغیان می‌کند و اقرب وقت، از برای بنده به سوی خدا، وقتی است که شکم او سبک باشد. و دشمن‌ترین حالت از برای بنده در نزد خداوند، حالتی است که شکم او ممتلی باشد.» و از حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مروی است که: «فرزند آدم را چاره نیست از خوراکی که او را به پای دارد، پس هر وقت که یکی از شما چیزی بخورد ثلث شکم خود را از برای غذا قرار دهد. و ثلث از برای آب. و ثلث از برای نفس. و خود را فربه مسازید مانند خوک‌هائی که
کفار از برای ذبح کردن فربه می‌سازند.» بدن را فربه می‌سازی و روح را لاغر می‌کنی. و فرمود که: «ضرر هیچ چیز از برای دل
مؤمن، زیادتر از بسیار خوردن نیست. و پرخوردن باعث دو چیز می‌شود: یکی
قساوت قلب. و دیگری هیجان
شهوت. و گرسنگی نان خورش مؤمن، و غذای روح، و
طعام دل، و صحت بدن است.»
و شکی نیست در اینکه: بیشتر
امراض و بیماری‌ها از شکم‌پرستی و
پرخوری هم می‌رسد. صادق آل محمد (علیه‌السّلام) فرمود که: «هر دردی و مرضی از تُخَمه حاصل می‌شود مگر تب.» و فرمود: «با وجود
سیری چیز خوردن، باعث
پیسی می‌گردد.»
زکم خوردن کسی را تب نگیرد •••••• ز پرخوردن به روزی صد بمیرد.
آری: شکم باعث همه ناخوشی‌ها و آفات، و سرچشمه شهوات است، زیرا که از بسیار خوردن، شهوت فرج به حرکت می‌آید و آدمی خواهش تعدّد زنان می‌نماید و از تعدّد آنها کثرت
عیال و اولاد حاصل می‌شود. و آدمی مقیّد به زنجیر علایق می‌گردد. و به
حلال و
حرام می‌افتد. و به سبب آنها میل به
مال و جاه می‌کند، تا توسعه در خوراک و زوجات او حاصل شود. و عقب این، انواع
حسد و
حقد و
عداوت و
ریا و
تفاخر و
عجب و
کبر پیدا می‌شود. و تمامی این‌ها ثمره پیروی معده و اهمال امر آن است.
بلی: شکم بند دست است و زنجیر پای •••••• شکم بنده نادر پرستد خدای.
و اگر بنده‌ای
نفس خود را به گرسنگی
ذلیل سازد و راه
شیطان را مسدود کند به
دنیا فرو نمی‌رود و کار او به هلاکت نمی‌انجامد.
و از این جهت اخبار بسیار در فضیلت
گرسنگی وارد شده، و از سید المرسلین و
ائمه دین تحریض و ترغیب به آن رسیده. حضرت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود که: «
جهاد کنید با نفس‌های خود به گرسنگی و تشنگی، پس به درستی که اجر و
ثواب آن مثل اجر کسی است که در راه خدا جهاد کند. و عملی در نزد خدا محبوب‌تر از گرسنگی و تشنگی نیست.» و فرمود که: «بهترین مردمان کسی است که کم باشد خوراک و خنده او، و راضی باشد از لباس به آنچه
عورت او را بپوشد.»
و فرمود که: «کم چیز خوردن عبادت است.» و می‌فرماید که: «خدا مباهات و
فخر می‌کند
ملائکه را به کسی که خوراک او در دنیا کم باشد. و می‌فرماید: نگاه کنید به بنده من که او را در دنیا مبتلا کردم به غذا و آب، و آنها را به جهت من ترک کرد. شاهد باشید ای ملائکه من که از هیچ خوردنی به جهت من نمی‌گذرد مگر اینکه درجاتی در بهشت به او عوض می‌دهم.»
و فرمود که: «نزدیک‌ترین مردم به خدا در
روز قیامت کسی است که بسیار گرسنگی و تشنگی خورد. و
اندوه او در دنیا بسیار باشد.»
عیسی بن مریم(علی‌نبیناوآله‌وعلیه‌السّلام) فرمود که: «گرسنگی دهید جگرهای خود را، و برهنه و عریان دارید بدن‌های خود را، که شاید بدین جهت دل‌های شما خدا را ببیند.»
جان برادر تامل کن در روش زندگی سید کائنات پیامبر مکرم اسلام (علیه‌و‌آله‌افضل‌الصلوات) بعضی از زوجات آن حضرت گفته‌اند که: «حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سلم هرگز سیر نشد، بسا بود که از بس آن حضرت را گرسنه می‌دیدم دل من بر او می‌سوخت و گریه می‌کردم و دست خود را بر شکم مبارکش می‌کشیدم و به آن حضرت عرض می‌کردم که: جانم فدای تو باد، هرگاه از دنیا این قدر اکتفا نمائی که قوت تو باشد و تورا از گرسنگی باز دارد چه ضرر خواهد داشت؟
آن حضرت فرمود که: برادران من،
پیغمبران اولوالعزم صبر نمودند بر حالتی که اشد از این بود، پس بر این حال گذشتند و از دنیا رفتند و به پروردگار خود حاضر شدند پس خدا، اکرام نمود ایشان را، پس من خود را می‌بینم که شرم دارم اگر بر
رفاه بگذرانم، که مرتبه من از ایشان پست‌تر باشد. پس اینکه صبر کنم چند روز کمی، در نزد من محبوب‌تر است که نصیب و بهره من فردا در
آخرت کم بوده باشد. و هیچ چیز در نزد من بهتر و محبوب‌تر از این نیست که به برادران و دوستان خود ملحق شوم و به ایشان برسم.» مروی است که: «روزی
حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) گرده نانی از برای پدر بزرگوار خود آورد. حضرت فرمود: چه چیز است؟ عرض کرد قرص نانی است، که خود آن را پخته‌ام و بر من گوارا نبود که بی‌شما تناول کنم. حضرت فرمود: به خدا
قسم که این اول غذائی است که از سه روز تا به حال به دهان پدرت رسیده است.»
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «پرخوری و شکم پرستی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۶.
