شکل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَكْل (به فتح شین و سکون کاف)، از
واژگان قرآن کریم و به معنای مثل و شبیه است.
شَكْل به معنای مثل و شبیه است.
طبرسی فرموده: شَکل به فتح، شبیه و به کسر نظیر در حسن است.
راغب اصفهانی گوید: شکل مشابهت در هیئت و صورت است. ندّ، مشابهت در جنسیّت و شبه مشابهت در کیفیّت است.
(هذا فَلْیَذُوقُوهُ حَمِیمٌ وَ غَسَّاقٌ. وَ آخَرُ مِنْ شَکْلِهِ اَزْواجٌ) یعنی: «این آب جوشان و چرک است بچشید آن‌را و برای آنها عذاب دیگری است مثل آن که انواعی از عذاب‌اند.»
(قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ) «شاکله را سجیّه و طبیعت گفته‌اند.»
راغب اصفهانی گوید: اصل مشاکله از شکل به معنی بستن دابّه است و شکال به کسر شین چیزی است که
اسب را با آن می‌بندند. و آنگاه شاکله را عادت و سجیّه‌ای که شخص را مقید کرده، گفته است.
در
مجمع البیان شاکله را طریق و مذهب گفته و آنگاه آن‌را طبیعت و خلیقت معنی کرده است.
خلاصه آنکه: هر کس روی عوامل مخصوصی استعدادی و طبیعتی کسب می‌کند اعمال و کارهایش مطابق همان طبیعت از وی صادر می‌شوند، عوض کردن آن گرچه بسیار مشکل است ولی سلب اختیار نمی‌کند. احتمال قوی آن است که این کلمه به معنی مثل و شبیه است یعنی: عمل آدمی هم شکل طبیعت اوست. قریب به این آیه است آیه
(فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها) و آیه
(ثُمَّ السَّبِیلَ یَسَّرَهُ) بنا بر آنکه مراد از سبیل راه حق و
دین فطری باشد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «شکل»، ج۴، ص۶۵.
