• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شَکْل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: شکل (ابهام‌زدایی).


شَكْل (به فتح شین و سکون کاف) از واژگان قرآن کریم به معنای مثل و شبیه است.



شَكْل به معنای مثل و شبیه است.
طبرسی فرموده: شَکل به فتح، شبیه و به کسر نظیر در حسن است.
راغب اصفهانی گوید: شکل مشابهت در هیئت و صورت است. ندّ، مشابهت در جنسیّت و شبه مشابهت در کیفیّت است.
شاکله به معنای سجیّه و طبیعت گفته‌اند.
راغب اصفهانی گوید: اصل مشاکله از شکل به معنی بستن دابّه است و شکال به کسر شین چیزی است که اسب را با آن می‌بندند. و آن‌گاه شاکله را عادت و سجیّه‌ای که شخص را مقید کرده، گفته است.
در مجمع البیان شاکله را طریق و مذهب گفته و آن‌گاه آن‌را طبیعت و خلیقت معنی کرده است.


به مواردی از شَكْل که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - شَکْلِهِ‌ (آیه ۵۸ سوره ص)

(هذا فَلْیَذُوقُوهُ حَمِیمٌ وَ غَسَّاقٌ. وَ آخَرُ مِنْ‌ شَکْلِهِ‌ اَزْواجٌ)
«این آب جوشان و چرک است بچشید آن‌را و برای آن‌ها عذاب دیگری است مثل آن که انواعی از عذاب‌اند.»


۲.۲ - شاکِلَتِهِ‌ (آیه ۸۴ سوره اسراء)

(قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی‌ شاکِلَتِهِ‌)
(هر كس طبق روش و خلق و خوى خود عمل مى‌كند.)

خلاصه آن‌که: هر کس روی عوامل مخصوصی استعدادی و طبیعتی کسب می‌کند اعمال و کارهایش مطابق همان طبیعت از وی صادر می‌شوند، عوض کردن آن گرچه بسیار مشکل است ولی سلب اختیار نمی‌کند. احتمال قوی آن است که این کلمه به معنی مثل و شبیه است یعنی: عمل آدمی هم شکل طبیعت اوست. قریب به این آیه است آیه‌ (فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها)
و آیه‌ (ثُمَّ السَّبِیلَ یَسَّرَهُ) بنابر آن‌که مراد از سبیل راه حق و دین فطری باشد.

۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۶۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۶۲.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۰۳.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۷۲.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۶۲.    
۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۶۲.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۲۸۶.    
۸. ص/سوره۳۸، آیه۵۷- ۵۸.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۳۳۴.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۱۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۲۴.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۷۳.    
۱۳. اسراء/سوره۱۷، آیه۸۴.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸۴    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۲۶۱.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۱۹۳.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۹۸.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۲۸۶.    
۱۹. روم/سوره۳۰، آیه۳۰.    
۲۰. عبس/سوره۸۰، آیه۲۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «شکل»، ج۴، ص۶۵.    






جعبه ابزار