شِماس (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شِماس (به کسر شین) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای چموشی، امتناع، نافرمانی و ممانعت، خواه در انسان باشد یا در اسب که نگذارد کسی بر آن سوار شود.
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با
خلافت عمر بن خطاب و
اهل‌بیت و... از این واژه استفاده نموده است.
شِماس به معنای چموشی، امتناع، نافرمانی و ممانعت، خواه در انسان باشد یا در اسب که نگذارد کسی بر آن سوار شود، آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه شقشقیّه فرموده است:
«فَمُنِيَ النّاسُ - لَعَمْرُ اللهِ - بِخَبْط وَ شِماس، وَ تَلَوُّن وَ اعْتِراض فَصَبَرْتُ عَلَى طولِ الْمُدَّةِ، وَ شِدَّةِ الِْمحْنَةِ.» «به
خدا قسم مردم گرفتار شدند به
انحراف و
لجاجت عجیب و دگرگون شدن و رفتن در غیر راه راست.
اشاره است به
انحراف عمر از جادّه
حق و لجاجت عجیب و نشیب و فراز او در احکام اسلام و بالاخره به رفتن در غیر راه حق که مردم را نیز چنان کرد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اهل‌بیت فرموده است:
«لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيا عَلَيْنا بَعْدَ شِماسِها عَطْفَ الضَّروسِ عَلَى وَلَدِها و تلا عقيب ذلک: وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفوا في الاَْرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثينَ.» «
دنیا بعد از لجاجتش بر ما اهل‌بیت بر خواهد گردید چنانکه
ناقه بدخلق بالاخره به بچه‌اش برمی‌گردد. بعد
آیه فوق را که حکایت از قوی شدن مستضعفین است تلاوت فرمود.»
ناگفته نماند در زمان خلفای سه‌گانه اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) کنار گذاشته شده و منزوی گردیدند و در زمان
معاویه و
بنی‌امیه و دیگران این مطلب به اوج خود رسید، ولی به تدریج اهل بیت (علیهم‌السّلام) شناخته شده، بنی‌امیّه و
بنی‌عباس و دیگران در چاه ویل مدفون شده‌اند، و شاید اشاره به ظهور
امام قائم (علیه‌السّلام) باشد.
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شماس»، ج۲، ص۶۱۴.
