شِتاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شِتاء (به کسر شین) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
زمستان است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیه‌هایی به عاملان
خراج از این واژه استفاده نموده است.
شِتاء به معنای زمستان آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص توصیه‌هایی به عاملان خراج می‌نویسد:
«وَ لاَ تَبِیعُنَّ لِلنَّاسِ فِی الْخَرَاجِ کِسْوَهَ شِتاءٍ وَ لاَ صَیْفٍ وَ لاَ دَابَّهً یَعْتَمِلُونَ عَلَیْهَا وَ لاَ عَبْداً وَ لاَ تَضْرِبُنَّ اَحَداً سَوْطاً لِمَکَانِ دِرْهَمٍ»؛
«برای گرفتن خراج کسی را مجبور نکنید که لباس‌های زمستانی یا تابستانی خویش را بفروشد و یا حیوانی را که با آن کار می‌کند و یا غلامی را بفروشد، و برای درهمی کسی را تازیانه نزنید».
«مشاتی» جمع مشتی و مشاة یعنی محلی که برای زمستان است چنان‌که «مصائف» به معنی محل‌های تابستان می‌باشد. امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با
علم خداوند فرموده:
«عَالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرِینَ ... وَ مَصائِفُ الذَّرِّ وَ مَشاتی الْهَوامِّ وَ رَجْعِ الْحَنینِ مِنَ الْمولَهاتِ وَ هَمْسِ الْاَقْدامِ...»؛
«خدا داناست به راز
رازداران، و داناست به محل‌هایی که مورچگان ریز در
تابستان در آن هستند، و داناست به سوراخ‌هایی که حشرات زهردار در زمستان در آن زندگی می‌کنند، و داناست به گردیدن ناله‌ها در سینه زنان و حیوانات فرزند از دست رفته، و داناست به صدای بسیار خفیف پاها در وقت قدم برداشتن».
کلام امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
علم خداوند در
خطبه اشباح از کلمه «عالم السّر»
تا «کما هو اهله» در اوجی از
بلاغت و محتوا است که هر خواننده را مبهوت می‌کند،
ابن ابی‌الحدید بعد از نقل آنها، دیوانه‌وار و بهت‌زده خودش را گم‌کرده است. به‌هر‌حال «ذّر» جمع ذرّه به معنی مورچه ریز است. هوّام جمع هامّه به معنی افعی و یا مطلق حشرات زهردار است، ابن ابی‌الحدید گوید: هامّه گفته نمی‌شود مگر به مارهای زهردار و مخوف. «مولهات» زنان و شترانی هستند که بچه آنها را از دستشان گرفته باشند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شتاء»، ج۲، ص۵۷۸.
