شِبْه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شِبْه (به کسر شین و سکون باء) و
شَبَه (به فتح شین و باء) از
مفردات نهج البلاغه به معنای
مثل و نظیر است.
همچنین به معنای
شبیه هم آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره معرفی
فتنه و فتنه
خوارج از این واژه استفاده نموده است.
شِبْه و
شَبَه به معنای مثل و نظیر آمده است.
همچنین به معنای
شبیه هم آمده.
«
شبهة» آنست که دو چیز در اثر مثل هم بودن، تشخیص داده نشوند؛ «
تشابه» بین الاثنین است و جمع
شبیه «
اشباه» است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
درباره فتنه‌ها فرموده:
«إِنّ الْفِتَنَ إِذا أَقْبَلَتْ شَبَّهِتْ، وَ إِذا أَدْبَرَتْ نَبَّهَتْ، يُنْكَرْنَ مُقْبِلات، وَ يُعْرَفْنَ مُدْبِرات يَحُمْنَ حَوْمَ الرِّياحِ، يُصِبْنَ بَلَداً وَ يُخْطِئْنَ بَلَداً.» «فتنه‌ها چون روی آورند
حق را به
باطل مشتبه کنند و چون برگردند، بیدار می‌کنند، در حال روی آوردن ناشناخته‌اند و در حال برگشتن شناخته می‌شوند
ماهیّت آن‌ها بر همه كس روشن مى‌گردد، فتنه همچون بادها دور مى‌زند، به برخى از شهرها اصابت مى‌كند و از بعضى مى‌گذرد.»
ایشان در کلامی فرموده:
«إِنَّ الاُْمورَ إذا اشْتَبَهَتْ اعْتُبِرَ آخِرُها بِأَوَّلِها.» «كارها هنگامى كه
مشتبه شوند آخرشان را با اولشان مى‌سنجند (سالى كه نكوست از بهارش پيداست).»
حضرت درباره بى‌ضرر بودن
شبهه نسبت به اولياء خدا فرموده:
«وَ إِنَّما سُمِّيَتِ الشُّبْهَةُ شُبْهَةً لاَِنَّها تُشْبِهُ الْحَقَّ، فَأَمّا أَوْلِياءُ اللهِ فَضِياؤُهُمْ فيها الْيَقينُ، وَ دَليلُهُمْ سَمْتُ الْهُدَى.» «
شبهه را از اين رو «
شبهه» نام نهاده‌اند كه
شباهت به
حق دارد، امّا براى دوستان
خدا، نورى كه آنان را در تاريكی‌هاى
شبهه راهنمايى كند، «
یقین» آن‌هاست و راهنماى آن‌ها مسير
هدایت است.»
این ماده در موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شبه»، ج۲، ص۵۷۴.
