• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شَیْم (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شَیْمُ (به فتح شین و سکون یاء و ضم میم) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای نظر کردن به برق که کجا می‌رود و کجا می‌بارد که حضرت علی (علیه‌السلام) در مقام موعظه از این واژه استفاده نموده است.
شِيمَة به معنای طبيعت خلق است.



شَیْم به معنای نظر کردن به برق، که کجا می‌رود و کجا می‌بارد آمده است. «شام البرق شیما: نظر الیه این یقصد و این یمطر.»


کاربردهای شیم در نهج البلاغه عبارتند از:

۲.۱ - تَشِیمُوا (خطبه ۱۹۱)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده است: ««وَ لاَ تَضَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ التَّقْوَی وَ لاَ تَرْفَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ الدُّنْیَا وَ لاَ تَشِیمُوا بَارِقَهَا وَ لَا تَسمَعُوا نَاطِقَهَا»؛ آن كس را كه تقوا بلند مرتبه ساخت، خوار مشمريد و آن كه دنیا عزّتش داده ارجمندش مخوانيد! زرق و برق دنيا توجّه شما را جلب نكند و به سخن آن كس كه ترغيب به دنيا مى‌كند، گوش فرا مدهيد.»

۲.۲ - وَشِمْ (خطبه ۲۲۲)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آماده شدن برای سفر آخرت فرموده است: ««وَتَيَسَّرْ لِسَفَرِكَ، وَشِمْ بَرْقَ النَّجَاةِ، وَارْحَلْ مَطَايَا التَّثمِيرِ»؛ وسيله‌اى براى سفر (آخرت) آماده نماييد و چشم به جرقّه‌هاى برق نجات بدوزيد و بار و بنه اين سفر را محكم بر پشت مركب‌ها ببنديد.»

۲.۳ - شِيمُوا (خطبه ۲۳۵)

«وَ شِيمُوا سُيُوفَكُمْ» « متوجه شمشيرهايتان باشيد.»

۲.۴ - شِيمَة (خطبه ۱۰۴)

«شيمة» به معنای طبيعت خلق است.
عادت در وصف رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرموده: «خَيْرَ الْبَرِيَّةِ طِفْلاً، وَأَنْجَبَهَا كَهْلاً، أَطْهَرَ الْمُطَهَّرِينَ شِيمَةً، وَأَجْوَدَ الْمُسْتَمْطَرِينَ دِيمَةً.» «او بهترين مردم در طفوليت و نجيبترين خلق در كهولت بود پاكترين پاک شدگان در اخلاق و پربارانترين ابر در باران بود.»
منظور پرخير و بركت بودن است.
«مستمطر» به صيغه مفعول باران خواسته شده و ابر است


از اين ماده چهار مورد در «نهج البلاغه» يافته است.


۱. حمیری، نشوان، شمس العلوم، ج۶، ص۲۹۶.    
۲. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۶، ص۳۹۸.    
۳. ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق، اصلاح المنطق، ج۱، ص۲۰.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۴۵، خطبه ۱۹۱.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۵۸، خطبه ۱۸۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۴، خطبه ۱۹۱.    
۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۱۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳، خطبه ۱۹۱.    
۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۵۲، خطبه ۲۲۲.    
۱۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۳۹.    
۱۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۴۳، خطبه ۲۱۸.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۳۹.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۱، خطبه ۲۲۳.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۷۳، خطبه ۲۳۵.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۲، خطبه ۱۰۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شیم»، ج۲، ص۶۲۴.    






جعبه ابزار