شَیْء - اسم (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَیْء (به فتح شین و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنی هر چیزی که
علم به آن تعلق گیرد و از آن خبر داده می‌شود.
این لفظ
مذکر است ولی بر
مونث نیز اطلاق می‌شود و بر واجب و ممکن نیز گفته می‌شود.
شیء مجموعا ۲۸۴ بار و جمع آن،
اَشْیَاءُ نیز چهار بار در
قرآن مجید به کار رفته است.
شَیْء هر چیزی‌که علم به آن تعلق گیرد و از آن خبر داده می‌شود.
لفظ آن مذکّر است ولی بر مذّکر و مؤنث اطلاق می‌شود. و بر واجب و ممکن گفته می‌شود. جمع آن
اشیاء است.
طبرسی (رحمةاللّه) ذیل
آیه ۲۰ بقره از
سیبویه نقل کرده: شیء بر موجود و معدوم هر دو اطلاق می‌شود و به قولی فقط به موجود اطلاق می‌شود.
قول اول صحیح است و آن قول متکلمین می‌باشد. مؤید آن قول خداست.
خداوند فرموده:
(إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ) (زيرا او بر هر چيزى تواناست.)
زیرا هر چیز جز
خدا محدث است و هر محدث را دو حالتی است، حالت وجود و حالت عدم و چون موجود شد از قدرت موجد خارج است، زیرا موجود بعد از وجود دوباره ایجاد نمی‌شود، پس می‌دانیم که خدا قبل از ایجاد آن قادر است تا آن را بوجود آورد.
راغب اصفهانی می‌گوید: نزد بعضی شیء عبارت است از موجود (نه معدوم) و اصل آن مصدر
شاء است. چون وصف خدا باشد به معنی (
فاعل) است و چون غیر خدا را با آن وصف کنیم به معنی
مفعول باشد. یعنی آنگاه که گوئیم «اللّه شیء» معنایش آن است که خدا مرید است و
مشیت دارد و چون گوئیم «زید شیء» یعنی زید خواسته شده است. خداوند خواسته و او را آفریده است.
آنگاه راغب اصفهانی می‌گوید
(قُلِ اللّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ ) (بگو: خدا آفريننده همه چيز است)
به معنی مفعول و مشی‌ء است.
(قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهادةً قُلِ اللّهِ شَهيدٌ بِيْنی وَ بَيْنَكُمْ) به معنی فاعل است
یعنی «کدام خواهنده و مرید بزرگتر است از حیث گواهی.»
ناگفته نماند «شیء» مجموعا ۲۸۴ بار و «
اَشْیَاءُ» چهار بار در
قرآن مجید
به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «شیء»، ج۴، ص۹۴-۹۳.
