شَیاطِیْن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَیاطِیْن: (شَياطِيْنَ الْإِنْسِ) «شَیاطِیْن» از مادّه «
شطن» جمع
«شيطان» معناى وسيعى دارد و به معناى هر موجود سركش و طغيانگر و موذى است،
لذا در
قرآن به انسان‌هاى پست، خبيث و طغيانگر نيز كلمه «شيطان» اطلاق شده است. همان طور كه در آيه، كلمه «شيطان»، هم به شيطان‌هاى انسانى و هم به شيطان‌هاى غير انسانى كه از نظر ما پنهانند، اطلاق شده.
(وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الإِنسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ) (اين گونه در برابرهر پيامبرى، دشمنى از شياطين انس و جنّ قرار داديم؛ آنها بطور سرّى سخنان ظاهر فريب و بى‌اساس براى اغفال مردم به يكديگر القا مى‌كردند؛ و اگر پروردگارت مى‌خواست، چنين نمى‌كردند؛ ولى ايمان اجبارى سودى ندارد. بنابراين، آنها و تهمت‌هايشان را به حال خود واگذار.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: شياطين جمع شيطان است كه در اصل لغت به معناى شرير مى‌باشد و در اثر غلبه استعمال بيشتر به
ابلیس اطلاق مى‌شود. كلمه جن از ماده جن - به فتح- اتخاذ شده كه در اصل لغت به معناى استتار و نهان شدن است و در عرف قرآن به معناى طائفه‌اى از موجودات غير ملائكه هستند كه شعور و اراده دارند و از حواس ما پنهانند و
خداوند ابليس را از سنخ جن معرفى كرده است. كلمه
وحی به معناى گفتار در گوشى و پنهانى و اشاره و امثال آن است و زخرف آن آرايشى را گويند كه آدمى را به اشتباه بيندازد، پس زخرف قول آن گفتارى است كه امر را بر انسان مشتبه سازد و كلمه غرور در اين آيه يا مفعول مطلق فعل مقدرى است از جنس خود آن يعنى از ماده غرر و يا
مفعول له.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شَیاطِیْن»، ص۳۲۱.
