شهرت‌ روایی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ــ این شهرت، اصطلاحى در نزد اهل حدیث است.

ــ شهرت روایی به فراوانی راویان یک حدیث، کمتر از حدّ تواتر گفته ‌می‌شود.

---

شهرت روایی، در جایی است که حدیثی را راویان زیادی که تعدادشان به حد تواتر نمی‌رسد در جوامع کتاب‌های روایی نقل کنند، و این امر باعث اشتهار روایت و استفاضه نقل آن گردد.
به بیان دیگر، اگر روایتی از نظر متن، شهرت داشته باشد؛ یعنی عده زیادی از راویان که شانشان نقل روایت و احادیث است آنرا نقل و در جوامع روایی خود ثبت و ضبط کرده باشند، این روایت، شهرت روایی دارد.

---

مشهور اصولی‌ها، از جمله مرحوم «آخوند خراسانی»، بر این اعتقادند که شهرت روایی از مرجحات باب تعارض میان اخبار است.
برخی از اصولیون معتقدند شهرتی که موجب قطع به صدور روایت می‌شود شهرت روایی و عملی ، هر دو، است.
برخی دیگر از اصولی‌ها اعتقاد دارند که شهرت روایی از ممیزات حجت از لاحجت است، نه از مرجحات باب تعارض.

---

برخی از اصولیون شهرت روایی را این گونه تعریف کرده‌اند: «و نعنی بالشهرة الروائیة اشتهار روایتها بین اصحاب الائمه علیه‌السلام»؛ یعنی شهرت روایت در میان اصحاب ائمه علیهم‌السّلام را ملاک شهرت روایی و جابر ضعف سند دانسته‌اند.

---

به خبر ى که راویان زیادى داشته باشد و به حد تواتر نرسد، خبر مشهور (مستفیض) مى‌گویند و این شهرت روایى از مرجّحات، در هنگام تعارض دو خبر قرار داده شده است.

---

یعنى اگر دو روایت از نظر مدلول با یکدیگر معارض باشند و یکى از آن دو داراى شهرت روایى باشد و راویان بیشترى آن را نقل کرده باشند بر روایت دیگر ترجیح مى یابد. دلیل ترجیح آن است که نفس شهرت باعث وثوق و اطمینان مى شود. علاوه بر این در روایاتى، از جمله مقبوله عمر بن حنظله به آن تصریح شده است در این حدیث وى از امام صادق(علیه السلام) سؤال مى کند که اگر دو نفر از راویان که هر دو مورد وثوق و اطمینانند در حدیث شما اختلاف کردند، چه باید کرد؟ امام(علیه السلام) پس از آن که برخى از مرجّحات تقدیم یک حدیث بر دیگرى را بر مى شمرد، مى فرماید: «ینظر الى ما کان من روایتهم عنّا فى ذلک الّذى حکما به المجمع علیه من اصحابک فیؤخذ به من حکمنا و یترک الشاذّ الّذى لیس بمشهور عند أصحابک; از آن دو روایت هر کدام که مشهورتر بین اصحاب است مقدّم داشته و دیگرى رها مى شود».

---

شهرت روایى را برخى از کتب اهل سنت نیز مطرح کرده اند. آنان خبر را به سه قسم (متواتر، مشهور، واحد) تقسیم نموده و حدیث مشهور یعنى حدیثى که متداوّل در السنه راویان و محدثان است بر خبر غیر مشهور (واحد) مقدّم داشته اند، زیرا این خبر اطمینان آور است.

ولى نوعى دیگر از شهرت را آنان از مرجّحات قرار داده اند که از قبیل شهرت راوی است نه شهرت روایى. آنان گفته اند اگر راوی یک حدیث نسبت به راوی حدیث دیگر از شهرت برخوردار باشد آن حدیث مقدّم مى شود. این شهرت را چند گونه دانسته اند یکى اینکه از کبار صحابه باشد زیرا منصب عالى، او را از کذب و دروغ باز مى دارد و دوم: صاحب یک اسم رجحان دارد بر صاحب دو اسم. سوم: راوی معروف النسب بر راوی مجهول النسب مقدّم است. چهارم: اسامى راویانى که مشتبه به نام افراد ضعیف نمى شود ترجیح دارد بر راویانى که نامشان اشتباه مى شود و همچنین راویانى که مشهور به حفظ و ضبط هستند یا از ثقات و عدول نقل مى کنند، مقدّمند.

---