شلومو پینس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پینس، شلومو (سلیمان)
مورخ و
محقق معاصر در
تاریخ علم ،
فلسفه و
کلام اسلامی است.
در ۱۲۸۷ش/ ۱۹۰۸ در خانواده‌ای
یهودی در
پاریس به دنیا آمد.
دوران کودکی و نوجوانی را در
روسیه ،
انگلستان و
آلمان گذرانید و سپس در دانشگاه‌های هایدلبرگ، خبوا و
برلین به تحصیل پرداخت.
پس از اتمام تحصیلات از ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۹ در مؤسسه علم و فن آوری دانشگاه پاریس تدریس کرد.
از ۱۹۵۲ استاد دانشگاه عبری اورشلیم شد و در ۱۹۶۱ در همان‌جا صاحب کرسی «
فلسفه عمومی و
فلسفه یهود» گردید.
او در ۱۹۷۷ بازنشسته شد و در ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ درگذشت.
پینس در مدت نیم قرن مطالعات و تحقیقات خود، آثار بسیاری در زمینه‌‌های
تاریخ ، اعم از تاریخ
علم ،
فلسفه ،
کلام و
ادیان ، به زبان‌های
فرانسه و انگلیسی و گاه آلمانی و عبری نگاشت.
نخستین اثرش، رساله دکتری او، در ۱۹۳۶ با عنوان > پژوهشی درباره اتمیسم اسلامی < به زبان آلمانی انتشار یافت.
وی در این اثر که ادامه تحقیقات پرتسل و مابیلو بود، ضمن بررسی مفاهیم «جوهرفرد» و «جزءلایتجزا» در میان
متکلمان مسلمان نشان داد که گر چه برخی از عناصر این فکر برخاسته از اتمیسم (ذرّیگری) در
ادیان هند است، کلیّت آن مأخوذ از تفکر یونانی است.
در این کتاب مؤلف برخی منابع چاپ نشده کلام اسلامی را نیز معرفی کرده و آرا و افکار
ابوبکر رازی را شرح داده است.
این اثر را محمد عبدالهادی ابوریده در ۱۳۶۵/۱۹۴۶ به
عربی با عنوان مذهب الذّرّه عندالمسلمین و علاقته بمذاهب الیونان و الهنود و میشائیل شوارتس در ۱۹۹۷ به انگلیسی ترجمه کرده‌اند.
پینس بعد‌‌ها تحقیقات دیگری نیز درباره کلام اسلامی در قرون اولیه انجام داد.
از دیگر تحقیقات پینس مقالاتی است که درباره
ابوالبرکات بغدادی نوشته و در آن‌‌ها جنبه‌‌های مختلف
فلسفه ابوالبرکات، از جمله بحث زمان، طبیعیات، فنّ شعر و مابعدالطبیعه، و تأثر او از جهان شناسی
ابن سینا را بررسی کرده است.
وی همچنین درباره انتقال علم و
فلسفه یونان به عالم اسلام، برخی متون یونانی که اصل آن‌‌ها از میان رفته و تنها ترجمه‌‌های عربی آن‌‌ها باقی است، مقایسه تطبیقی برخی مفاهیم
فلسفه یونان و اسلامی و آرای اسکندر افرودیسی و تأثیر آن درعالم اسلام تحقیقاتی کرده است.
پینس مقالاتی نیز درباره
فارابی ، متفکران اسماعیلی
مذهب ،
اخوان الصفا ، ابن سینا،
ابن رشد و ابن خلدون نوشته است.
در این مقالات، او مانند اغلب
مستشرقان ، بیشتر به دنبال یافتن ریشه‌‌های
فلسفه اسلامی در آرای یونانیان، هندیان، رومیان،
مسیحیان و
یهودیان است.
وی در تحقیقات خود درباره تاریخ علم، نظریات دانشمندان مسلمانی چون ثابت بن قره، ابن هیثم، بیرونی و ابن باجه را مورد توجه قرار داده و بر اهمیت جایگاه تاریخی آن‌‌ها تأکید کرده است.
در خصوص
فلسفه و کلام و تاریخ
دین یهود نیز تحقیقاتی انجام داده است: ترجمه دلالة الحائرین ابن میمون به انگلیسی و مقدمه محققانه آن در باب منابع ابن میمون در تألیف این اثر و همچنین مقالاتی درباره فیلسوفان یهودی قرون وسطای متأخر و حتی اسپینوزا از جمله این آثار است.
مجموعه مقالات فرانسه و انگلیسی پینس در پنج مجلد در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ش/ ۱۹۷۹ تا ۱۳۷۶ش/ ۱۹۹۷ منتشر شد.
برخی مقالات او نیز به فارسی ترجمه و در مجله معارف
و بخش دوم کتاب سه سنت
فلسفی: گزارشی از
فلسفه‌‌های هندی،
چینی و یهودی (قم ۱۳۷۸ ش) چاپ شده است.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پینس»، شماره۲۹۹۳.
