شعر الکمیت بن زید الاسدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شعر الکمیت بن زید الاسدی» مجموعه کامل اشعار
کمیت بن زید اسدی است که توسط دکتر داود سلوم در چهار مجلد گردآوری شده است. اهمیت و جایگاه شعر کمیت انگیزه تدوین کتاب بوده است.
شیخ مفید در رساله خود که در معنای «مولی» نگاشته، می‌نویسد: «اشعار کمیت، از اشعاری است که در
قرآن به آنها استشهاد می‌شود و اهل
علم بر
فصاحت و شناختن
لغت و سرآمد بودن در
شعر و بزرگی در زبان آوری وی اتفاق نظر دارند.»
کتاب با مقدمه مؤلف در بیان زندگی نامه کمیت بن زید اسدی و شیوه وی در سرودن اشعار، آغاز گردیده است. متن کتاب در چهار جزء تدوین شده است: در جزء اول و دوم اشعار کمیت به ترتیب حروف الفبا ذکر شده است. در جلد سوم اشعاری که در نسبت آنها به کمیت اختلاف است به ترتیب حروف الفبا ذکر شده است. در جلد چهارم نیز «
قصیده هاشمیات »، شروح هاشمیات در مصادر عربی قدیمی و مستدرک هاشمیات در مراجع ادب عرب ذکر شده است.
کمیت از صفات والایی برخوردار بوده که شخصیت او را متمایز نموده است.
حافظ قرآن بودن، فقیه، خطیب، سخنور، شاعر، نسب شناس و آگاهی به
لغت و اخبار
عرب از آن جمله است. این ویژگی‌های برجسته، شخصیت وی را ممتاز و متمایز از دیگران ساخته و نشانه غنای محتوا و مضامین شعری او گردیده است.
دلیری او در ورود به عرصه پرخطر انتقاد از حکام
جور ، و نشر فضایل
اهل بیت علیه‌السّلام ، در شعر وی مشهوده بوده و بدین سبب، پیوسته در تعقیبش بودند و او پیوسته در هجوم و گریز، موسی وار، به هدایت می‌پرداخته و در این راه، خانه به دوش بوده است.
سروده‌های وی، سرشار از روح
حماسه و
معنویت و
فضیلت بوده و چونان درفشی افراشته، به حق فراخوانده و بی لیاقتی
بنی امیه و ناشایستگی آنان را برای حکومت بر مسلمین مطرح می‌سازد.
«
جاحظ » در مورد وی معتقد است که او نخستین کسی است که در
شیعه ، باب
مناظره ،
احتجاج و
جدل مکتبی و دینی را گشوده و دیگری گفته است: کمیت، اولین کسی است که در شعرش، آشکارا از
محبت اهل بیت علیه‌السّلام دم زده است.
اشعار او، گاهی پیش از خودش، سرزمین‌ها و دل‌ها را
فتح می‌کرد و آفاق را درمی نوردید و زبان به زبان، در میان شیعیان مطرح می‌شد و این یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های او در سرودن شعر مکتبی بود. گفته‌اند که در
کوفه ، هرکس شعر کمیت را نمی‌دانست، او را
شیعه نمی‌دانستند.
محمد العیساوی الجمی در مورد او گفته است که کمیت اولین کسی بود که
جدل منطقی را در شعر عربی گنجاند و
شعر او تنها دارای جنبه‌های عاطفی، مانند بقیه شعرا، نیست بلکه شعر وی، شعری مذهبی، ذهنی و عقلی است که بیانگر عقاید معین و اسلوب صحیح و ایمان قلبی است که به سبب آن زندگی نمود و به
شهادت رسید.
از بهترین و مشهورترین اشعار کتاب، مدایح و قصایدی است که درباره
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و خاندان او سروده شده است که به «
هاشمیات » مشهور گردیده و سرآمد همه منظومه‌های کمیت می‌باشد. این قصاید شکاف و انعکاس وسیعی در سطح حکومت جور
امویان ایجاد کرد.
برخی معتقدند که نوآوری در مضمون و قالب
قصیده ، نخستین بار توسط وی در
چکامه بائیه ابداع گردیده است.
در پایان باید ذکر کنیم که جلوه و نمای اشعار و قصاید وی، شرح وقایع
کربلا است که به نحوی نشان از مبارزات فرهنگی این شاعر بزرگ در زمان
امام سجاد علیه‌السّلام به بعد می‌باشد و همانگونه که استاد
مطهری رحمة‌الله‌علیه در ده گفتار بیان می‌کنند: «کمیت اسدی دارد با اشعارش
مکتب امام حسین علیه‌السّلام را نشان می‌دهد. او با اشعارش از یک سپاه برای
بنی امیه بیشتر ضرر داشت. این مرد یک روضه خوانی بود... شعری می‌گفت که تکان می‌داد
دنیا را، تکان می‌داد دستگاه خلافت وقت را...» .
فهرست اختلاف روایات، در انتهای هر جلد و فهرست کلی مطالب به همراه فهرست اسماء اشخاص، قبایل و اجماعات، اماکن و منازل، آیات، احادیث نبوی، امثال و اقوال عرب، اشعار وارده در شروح، نصوص مشترک میان کمیت و دیگر شاعران و فهرست قوافی، در انتهای جلد چهارم آمده است.
در پاورقی‌ها، بیشتر به توضیح و تشریح برخی از کلمات پیچیده و مشکل متن، پرداخته شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
