شریح (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُرَیح (به ضم شین و فتح راء) یکی از مفردات
نهج البلاغه است که
حضرت علی (علیه‌السلام) در هنگام
نهی از
دنیا‌پرستی از این واژه استفاده نموده است.
شریح بن حارث مشهور به
شریح قاضی همان است که
عمر بن خطاب او را به
قضاوت کوفه گماشت و تا زمان
حجاج بن یوسف قاضی کوفه بود و در زمان حجّاج استعفاء کرد و پذیرفته شد، دوران قضاوتش به شصت سال رسید، بعد در منزل ماند تا از دنیا رفت، گویند امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) خواست او را عزل کند فریاد کشید: «و اعمرا وا عمرا» امام او را عزل نکرد، گویند: امام (علیه‌السّلام) به او گفته بود، تا حکم خویش را به حضرت نشان نداده اجرا نکند.
ابن ابی‌الحدید گوید: وقتی علی (علیه‌السّلام) بر او
غضب کرد و از کوفه
تبعید نمود ولی از
قضاوت عزل ننمود و باز به سر کارش برگردانید.
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) خبردار شد که شریح خانه‌ای به هشتاد
دینار خریده است، امام (علیه‌السّلام) او را احضار کرد و فرمود: شنیدم خانه‌ای به هشتاد دینار خریده و بر آن شاهدان گرفته‌ای گفت: یا امیرالمؤمنین چنین است.
حضرت با نظر غضب‌آلود فرمود: «
«یَا شُرَیْحُ أَمَا إِنَّهُ سَیَأْتِیکَ مَنْ لاَ یَنْظُرُ فِی کِتَابِکَ وَ لاَ یَسْأَلُکَ عَنْ بَیِّنَتِکَ حَتَّی یُخْرِجَکَ مِنْهَا شَاخِصاً وَ یُسْلِمَکَ إِلَی قَبْرِکَ خَالِصاً فَانْظُرْ یَا شُرَیْحُ لاَ تَکُونُ ابْتَعْتَ هَذِهِ الدَّارَ مِنْ غَیْرِ مَالِکَ أَوْ نَقَدْتَ الثَّمَنَ مِنْ غَیْرِ حَلاَلِکَ»؛
«اى شريح!» بدان به زودى كسى به سراغت مى‌آيد كه نه به قباله‌ات نگاه مى‌كند و نه از شهودت مى‌پرسد، تا تو را از آن خانه آشكارا خارج سازد و تنها به قبرت تحويل دهد. حال اى شريح! نگاه كن، نكند اين خانه را از غير مال خود خريده باشى يا بهاى آن را از غير
مال حلال پرداخته باشى.
» با این بیان امام (صلوات‌الله‌علیه) او را از دنیا‌پرستی بر‌حذر داشته است.
این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شریح»، ج۲، ص۵۸۹.
