شرح أبیات الدانی الأربعة فی أصول ظاءات القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اربعة کتب فی علوم القرآن تحقیق دکتر حاتم صالح الضامن است.کتاب پیرامون معرفی چهار کتاب از کتابهای تالیف شده در
علوم قرآنی می‌باشد.
محقق در این کتاب به معرفی کتابهای:
بیان السبب تالیف احمد بن عمار بن ابی العباس المهدوی و
مسائل منثوره فی التفسیر تالیف ابن بری و
المجید فی اعراب القرآن المجید ، تالیف سفاقسی و
شرح ابیات الدانی که مؤلف آن مجهول می‌باشد، پرداخته است و در ادامه متن هر کدام از آنها را آورده و در مواردی که لازم بود. در پاورقی آنها را شرح داده و
آیات و
روایات را نیز آدرس دهی کرده است. با توجه به کثرت مصادر و مراجعی که در پایان هر کدام از کتابها معرفی داشته، به دست می‌آید برای نسخه شناسی متن اصلی تحقیقات فراوانی را انجام داده است. از جمله تلاشهای محقق پی گیریهای ایشان درباره بدست آوردن نسخه‌های خطی هر کدام از کتابهای فوق است که با مراجعه به کتابخانه‌های مختلف توانسته است نسخه‌های اصلی را به دست آورده، سپس به چاپ آنها اقدام نماید. از طرف دیگر، با توجه به اینکه محقق در ابتدای هر کتاب به معرفی کتاب، آثار اساتید و شاگردان پرداخته و برخی از مطالب مهم کتاب را تشریح کرده کتاب حاضر اهمیت ویژه‌ای پیدا نموده که می‌تواند مورد استفاده قرآن پژوهان قرار گیرد.
مطالب کتاب شامل ۴ قسمت می‌باشد که عبارت است از: ۱- معرفی کتاب: بیان السبب الموجب لاختلاف القراءات تالیف: ابو العباس احمد بن عمار بن ابی العباس المهدوی شامل: مقدمه محقق معرفی مؤلف، شاگردان، آثار، نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی، متن کتاب و فهرست منابع و مصادر. ۲- معرفی کتاب: مسائل منثورة فی التفسیر تالیف: عبدالله ابی الوحش بری بن عبد الجبار بن بری معروف به ابن بری شامل: مقدمه محقق معرفی مؤلف، آثار، شاگردان، اساتید، نمونه‌ای از نسخه‌های خطی، متن کتاب و فهرست منابع و مآخذ. ۳- معرفی کتاب: المجید فی اعراب القرآن المجید تالیف: برهان الدین ابو اسحاق ابراهیم بن محمد بن ابراهیم بن ابی القاسم القیسی السفاقسی المالکی شامل: مقدمه محقق معرفی مؤلف منابع و مصادری که مؤلف از آنها استفاده نموده، روش مؤلف، جایگاه و اهمیت کتاب، نمونه‌های خطی از کتاب و متن کتاب شامل: اعراب
بسم الله ، اعراب
فاتحة الکتاب و مصادر و مراجعی که محقق از آنها استفاده نموده. ۴- شرح ابیات دانی درباره الفاظ ظائیه (مؤلف کتاب مجهول است) شامل: مقدمه محقق، الفاظ ظائیه (کلماتی که حرف ظ دارند)، متن کتاب و منابع و مصادر محقق.
از آنجا که این کتاب تحقیقی است پیرامون چهار کتاب از کتابهای علوم قرآنی که محقق متن کتابها را بررسی و تحقیق نموده است ویژگیهای آن بازگشت به روش تحقیق محقق می‌کند که عبارتند از: ۱- در ابتدای معرفی هر کتاب. شرح مختصری از زندگی مؤلف کتاب مذکور ارائه داده سپس آثار آن را معرفی می‌نماید. ۲- چنانچه کتاب دارای شرح باشد آن را معرفی نموده است. ۳- آیات موجود در متن کتاب، در پاورقی آدرس داده شده است. ۴- افراد مذکور در متن، شرح مختصری در پاورقی برای آنها بیان شده است. ۵- در پایان معرفی هر کتاب، مصادر و منابع مورد استفاده محقق، معرفی شده است. ۶- در معرفی مؤلف، اساتید و شاگردان آنها نیز معرفی شده‌اند. ۷- نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی هر کدام از کتابها را ارائه داده است. ۸- در معرفی کتاب شرح ابیات دانی، الفاظی که دارای حرف (ظاد) می‌باشند مانند: حظر- حفظ و... را معرفی نموده است. ۹- در همین قسمت، اهمیت و جایگاه حرف ظاد را در بین حروف بیان نموده است. ۱۰- در کتاب: القول فی السبب الموجب لاختلاف القراءات. سبب اختلاف قرائت‌ها که بازگشت به حدیث معروف سبعة احرف می‌کند را مطرح، اقوال پیرامون این حدیث را ذکر، آنها را بررسی می‌نماید. ۱۱- در کتاب مسائل منثورة فی التفسیر، معنی تکرار در
آیه شریفه: «فانکحوا ما طاب لکم من النساء مثنی و ثلاث و رباع» نساء آیه ۳
را مطرح و پاسخ آن را ارائه نموده است. ۱۲- در کتاب اعراب القرآن المجید: معانی حرف باء در کلمه بسم الله را بیان نموده، آنگاه کلمه اسم را نیز معنا نموده است. ۱۳- در همین کتاب سوره فاتحة الکتاب بطور مفصل تجزیه و ترکیب شده است. ۱۴- در کتاب: شرح ابیات دانی- اشعار مربوط به دانی ذکر سپس شرح آنها را همراه با آیات مربوطه ذکر نموده است.
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۱۵۸ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شومیز ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۴۱۸ هجری قمری ۶- ناشر: انتشارات عالم الکتب- بیروت، لبنان ۷- دارای فهرست موضوعات کتاب ۸- کتاب: اربعة کتب فی علوم القرآن ۹- مولفان: مهدوی، ابن بری، سفاقسی و مجهول. ۱۰- محقق: حاتم صالح الضامن
نرم افزار مشکات الانوار،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
