شخصیت حضرت معصومه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) دارای شخصیتی رفیع و والا مقام می‌باشد بطوری که
ائمه طاهرین (علیهم‌السّلام) از این بانو، با جلالت و تکریم یاد کرده‌اند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلکه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضی از ائمه (علیهم‌السّلام) آمده و از مقام والای او سخن گفته‌اند که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود.
امام صادق علیه السّلام می‌فرمایند: «اَلا اِنَّ قم حَرَمی و حرم وَلدی من بعدی...»
بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زنی از فرزندان من در این شهر در می‌گذرد که او دختر موسی است...».
امام صادق علیه السّلام در حدیثی دیگر پیش از این‌که این فرزند گرانقدر متولد شود از فضیلت
زیارت و مدفن او سخن می‌گوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه می‌دهد و می‌فرماید «شهر
قم ، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون می‌شود، به نام فاطمه هر کس او را زیارت کند
بهشت برای او ثابت می‌شود...»
همه این بیانات حاکی از شأن و عظمت و فضیلت این بانوی مکرم
اسلام می‌باشد. بی‌شک این
فضایل و خصوصیات اخلاقی این بانوی بزرگ است که او را دارای چنین مقام و منزلتی نموده است چون
امام موسی کاظم علیه السّلام دارای ۳۷ فرزند بود که در میان آن‌ها این بانوی مکرم است که مثل ستاره‌ای درخشان می‌درخشد و در میان فرزندان
امام کاظم علیه السّلام بعد از
امام رضا علیه السّلام هیچ‌کدام هم سنگ او نمی‌باشد.
حال به خصوصیات و
فضایلی اشاره می‌کنیم که باعث عظمت و درخشش او در میان دیگر امامزادگان شده است.
او ماه تابانی است که از برج
امامت طلوع کرده در آغوش امامت
تربیت یافته،
قنداقه امامت را نیز در دامن خود پرورش داده است زیرا او دختر
امام ، خواهر
امام و عمه
امام است. همه نیاکان او مشعل‌داران امامت، پرچمداران هدایت، اسوه‌های
فضیلت و استوانه‌های ولایتند. و مادر بزرگوارش از بانوان با فضیلت و از اسوه‌های
تقوی و شرافت و از زنان کم نظیر
تاریخ بشریت است.
بدیهی است که تأثیر شخصیت
پدر و مادر در
روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد این ویژگی در وجود حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها نیز بروز یافت و از هر دو طرف
فضایلی را به
ارث برد و می‌توان سر برتری آن حضرت بر دیگر فرزندان موسی بن جعفر علیه السّلام را در همین نکته یافت. البته این نمی‌تواند به معنای تأثیر نداشتن تلاش و کوشش آن حضرت در این راه باشد بلکه علاوه بر همه شایستگی‌های فردی که در وجود خویش به وجود آورده بود از این عوامل نیز به عنوان مکمل و پشتوانه ترقی و تکامل معنوی اخلاقی و علمی
سود می‌برد.
بنا به تصریح
قرآن هدف از خلقت
انسان چیزی جز
عبادت و بندگی خداوند نیست کسانی که به این هدف مهم پی بردند در راه رسیدن به عالی‌ترین مرحله آن سر از پا نمی‌شناختند. یکی از عالی‌ترین نمونه‌های عبادت و بندگی خدا از خاندان
ولایت و امامت، کریمه اهل بیت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها می‌باشد. او با عبادت و شب زنده‌داری هفده روزه‌اش در واپسین روزهای عمر شریفش در مدت اقامتش در منزل
موسی بن خزرج ، گوشه‌ای از یک عمر عبودیت و
خضوع و
خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاک الهی است.
از ویژگی‌های حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها این بود که علوم
اسلام و آل محمد صلّی الله علیه و آله، آگاهی داشت و آن حضرت از جمله روایت کنندگان
حدیث بود و چندین حدیث است که در سند آن‌ها نام حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها به چشم می‌خورد که علامه بزرگوار
امینی در کتاب شریف الغدیر به بعضی از آن‌ها استناد می‌کند مانند، عن فاطمه بنت علی بن موسی
الرضا حدثتنی... «من کنت مولاه فعلی مولاه».
نقل این احادیث حاکی از مقام علمی والای آن بانو می‌باشد.
مقام
عصمت که عالی‌ترین مقام معنوی و پاکی است، درجاتی دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است: ۱. معصوم از خطاء ۲. معصوم از
گناه .
حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها مانند
حضرت زینب علیها السّلام در یکی از درجات عصمتند، گر چه در درجات
چهارده معصوم علیهم السّلام نباشد.
روایت شده حضرت
رضا علیه السّلام فرمودند «من زار المعصومه بقم کمن زارنی»
کسی که معصومه را در
قم زیارت بکند مانند آن است که مرا زیارت کرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها بسیار است، ولی سخن فوق از
امام معصوم علیه السّلام شاید اشاره‌ای باشد که
حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است که: این
لقب را حضرت
رضا علیه السّلام به فاطمه کبری سلام‌الله‌علیها داده است. و گرنه نام آن حضرت معصومه نمی‌باشد.
اعتقاد به
شفاعت انبیاء و اولیاء از ضروریات
مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن نیست. و بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله است که در
قرآن کریم از آن به (مقام محمود) تعبیر شده است. همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم صلّی الله علیه و آله هم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و
جهان شمول است.
۱. خاتون محشر، صدیقه اطهر،
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها .
۲. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه علیها السّلام، که بعد از حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها نمی‌رسد. که
امام جعفر صادق علیه السّلام در این رابطه می‌فرماید: «تَدخل بِشفاعتها شیعتنا الجنته باجمعهم».
با شفاعت او همه شیعیان ما وارد
بهشت می‌شوند.
یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها زیارتنامه‌ای است که به خصوص،
حضرت رضا علیه السّلام در شأن او صادر فرموده است. زیرا بعد از فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها تنها زیارتی که از
امام معصوم برای یک زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها است و هیچ‌یک از بانوان خاندان عصمت و طهارت
زیارت مخصوص از
امام ندارد.
(۱) شیخ عباس قمی، سفینه البحار.
(۲) علامه مجلسی، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳.
(۳) قم شناسی و گردشگری.
(۴) علامه امینی، الغدیر، دار الکتاب العربی، بروت، ۱۳۹۷.
(۵) ریا حین الشریع.
•
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شخصیت حضرت معصومه»، شماره۷۵.
