شادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شادی حالت مثبتی است كه در
انسان به وجود می‌آید و در مقابل
غم و اندوه قرار دارد. در
قرآن و
روایات به شادی با اهداف الهی سفارش شده است.
آیات قرآن به صورت کلی به شادی پرداخته، اما
احادیث به صورت مفصل و جزئی به شادی و اسباب آن اهتمام خاص نشان داده است.؛ لذا آیات
قرآن درباره شادی دو دسته‌اند؛
دسته‌ای از آیات،
مؤمنین را دعوت به شادی نموده؛ مانند آیه: «قل بفضل الله و برحمته فبذلک فلیفر حوا هو خیر ممّا یجمعون»؛
(ای
رسول خدا!) به خلق بگو که شما باید منحصراً به
فضل و
رحمت خدا شادمان شوید (و به
نزول قرآن مسرور باشید) که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود اندوخته می‌کنید».
همچنین
قرآن، زمانی که وعده‌های الهی، مبنی بر نصرت و
پیروزی در میان
اهل کتاب بر
مشرکان مجوس، محقق می‌شود، می‌فرماید:
«... و یومئذٍ یفرح المؤمنون بنصرالله»؛
و در آن روز (که رومیان فاتح شدند) مؤمنان شاد می‌شوند به یاری
خداوند...».
بنابراین شادی‌ها براساس ارزش‌ها و اهداف مقدس
قرآن و
پیروزی موحدین بر مشرکین است.
دسته دیگری از آیات
قرآن، شادی را مذمت نموده، مانند:
قرآن مجید در داستان
قارون که فردی
خودخواه و
مغرور بود و شادی‌های مستانه داشت. از زبان قومش می‌فرماید: «اذ قال له قومه لاتفرح انّ الله لا یحب الفرحین؛
به خاطر بیاور هنگامی که قوم قارون به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی‌کنندگان مغرور را دوست نمی‌دارد».
همچنین در بیان عذاب‌های
دوزخیان می‌فرماید: «ذلکم بما کنتم
تفرحون فی الارض بغیر الحقّ و بما کنتم
تمرحون؛
این (
عذاب) به خاطر آن است که به ناحق در
زمین شادی می‌کردید و از روی
غرور و مستی به خوشحالی می‌پرداختید».
احادیث معصومین که مفسر و مبین
آیات الهی می‌باشد، معیار و ملاک شادی‌ها را بیان کرده است؛ مانند:
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «سرور المومن بطاعة ربّه و حزنه علی ذنبه»؛
شادی
مؤمن به
طاعت پروردگار می‌باشد و حزنش بر
گناه و
عصیان است.
از
پیامبر اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) سؤال شد: بهترین بندگان خدا چه کسانی هستند؟ فرمود: آن‌هایی هستند که وقتی
نیکی می‌کنند، خوشحال می‌شوند و زمانی که بدی کردند، ناراحت هستند و طلب
استغفار می‌کنند».
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «شادی به سه خصلت است:
وفاداری، رعایت حقوق دیگران، ایستادگی در گرفتاری‌ها و مشکلات».
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به
عبدالله بن عباس می‌فرماید: شادی تو به خاطر احیای
حق یا نابودی
باطل باشد.
همچنین در
روایات شرایط و آداب شادی را بیان کردند. برای مثال آمده است: شادی همراه گناه و
معصیت نباشد، همراه با اذیت و آزار نباشد،
لهو نباشد و....
احکام شادی به مناسبت در باب‌های
امر به معروف،
قضاء و
شهادات آمده است.
از
رسول خدا (صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله) نقل شده که فرمود: «هر کس مؤمنی را خوشحال کند، مرا خوشحال کرده است و هر کس مرا خوشحال کند، خدا را خوشحال نموده است».
و نیز در سخنی دیگر فرمود: «محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند (عزوجل)، شاد کردن مؤمنان است».
همچنین از
امام عسکری (علیه‌السّلام) نقل شده که فرمود: «اظهار سرور و شادمانی نزد فرد غمگین خلاف
ادب است».
شاد کردن
مؤمن،
مستحب است.
قضاوت‌کردن در حالت دل‌مشغولی به چیزی که مانع تمرکز فکر و پراکندگی حواس می‌گردد، مانند خوشحالی از رخداد مشغول کننده دل،
مکروه است.
از جمله
گناهان، اظهار شادی از
اندوه مؤمن و ابراز ناراحتی از خوشحالی او است.
حاصل اینکه،
اسلام اهمیت خاصی به شادی و نشاط داده است؛ اما برای آن معیار و ملاکی نیز تعیین کرده است، شادی‌هایی که در راستای اهداف مقدس اسلام و احیای ارزش‌های انسانی باشد؛ ممدوح و پسندیده است؛ هم‌چنان که از
حضرت علی (علیه‌السلام) روایت شده که:
«السرور، یبسط النفس و یثیر النشاط»؛
شادمانی، موجب انبساط
روح و مایه وجد و نشاط می‌شود.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۸۵. سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شادی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۲۸.
