• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شادی حالت مثبتی است كه در انسان به وجود می‌آید و در مقابل غم و اندوه قرار دارد. در قرآن و روایات به شادی با اهداف الهی سفارش شده است.



آیات قرآن به صورت کلی به شادی پرداخته، اما احادیث به صورت مفصل و جزئی به شادی و اسباب آن اهتمام خاص نشان داده است.؛ لذا آیات قرآن درباره شادی دو دسته‌اند؛

۱.۱ - دعوت

دسته‌ای از آیات، مؤمنین را دعوت به شادی نموده؛ مانند آیه: «قل بفضل الله و برحمته فبذلک فلیفر حوا هو خیر ممّا یجمعون»؛ (ای رسول خدا!) به خلق بگو که شما باید منحصراً به فضل و رحمت خدا شادمان شوید (و به نزول قرآن مسرور باشید) که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود‌ اندوخته می‌کنید».
هم‌چنین قرآن، زمانی که وعده‌های الهی، مبنی بر نصرت و پیروزی در میان اهل کتاب بر مشرکان مجوس، محقق می‌شود، می‌فرماید:
«... و یومئذٍ یفرح المؤمنون بنصرالله»؛ و در آن روز (که رومیان فاتح شدند) مؤمنان شاد می‌شوند به یاری خداوند...».
بنابراین شادی‌ها براساس ارزش‌ها و اهداف مقدس قرآن و پیروزی موحدین بر مشرکین است.

۱.۲ - مذمت

دسته دیگری از آیات قرآن، شادی را مذمت نموده، مانند:
قرآن مجید در داستان قارون که فردی خودخواه و مغرور بود و شادی‌های مستانه داشت. از زبان قومش می‌فرماید: «اذ قال له قومه لاتفرح انّ الله لا یحب الفرحین؛ به خاطر بیاور هنگامی که قوم قارون به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی‌کنندگان مغرور را دوست نمی‌دارد».
هم‌چنین در بیان عذاب‌های دوزخیان می‌فرماید: «ذلکم بما کنتم تفرحون فی الارض بغیر الحقّ و بما کنتم تمرحون؛ این (عذاب) به خاطر آن است که به ناحق در زمین شادی می‌کردید و از روی غرور و مستی به خوشحالی می‌پرداختید».


احادیث معصومین که مفسر و مبین آیات الهی می‌باشد، معیار و ملاک شادی‌ها را بیان کرده است؛ مانند:
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «سرور المومن بطاعة ربّه و حزنه علی ذنبه»؛ شادی مؤمن به طاعت پروردگار می‌باشد و حزنش بر گناه و عصیان است.
از پیامبر اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) سؤال شد: بهترین بندگان خدا چه کسانی هستند؟ فرمود: آن‌هایی هستند که وقتی نیکی می‌کنند، خوشحال می‌شوند و زمانی که بدی کردند، ناراحت هستند و طلب استغفار می‌کنند».
[۷] محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۴۳۹.

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «شادی به سه خصلت است: وفاداری، رعایت حقوق دیگران، ایستادگی در گرفتاری‌ها و مشکلات».
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به عبدالله بن عباس می‌فرماید: شادی تو به خاطر احیای حق یا نابودی باطل باشد.
همچنین در روایات شرایط و آداب شادی را بیان کردند. برای مثال آمده است: شادی همراه گناه و معصیت نباشد، همراه با اذیت و آزار نباشد، لهو نباشد و....


احکام شادی به مناسبت در باب‌های امر به معروف، قضاء و شهادات آمده است.
از رسول خدا (صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله‌) نقل شده که‌ فرمود: «هر کس مؤمنی را خوشحال کند، مرا خوشحال کرده است و هر کس مرا خوشحال کند، خدا را خوشحال نموده است».
و نیز در سخنی دیگر فرمود: «محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند (عزوجل)، شاد کردن مؤمنان است».
همچنین از امام عسکری (علیه‌السّلام) نقل شده که فرمود: «اظهار سرور و شادمانی نزد فرد غمگین خلاف ادب است».
شاد کردن مؤمن، مستحب است.
قضاوت‌کردن در حالت دل‌مشغولی به چیزی که مانع تمرکز فکر و پراکندگی حواس می‌گردد، مانند خوشحالی از رخداد مشغول کننده دل، مکروه است.
از جمله گناهان، اظهار شادی از اندوه مؤمن و ابراز ناراحتی از خوشحالی او است.


حاصل اینکه، اسلام اهمیت خاصی به شادی و نشاط داده است؛ اما برای آن معیار و ملاکی نیز تعیین کرده است، شادی‌هایی که در راستای اهداف مقدس اسلام و احیای ارزش‌های انسانی باشد؛ ممدوح و پسندیده است؛ هم‌چنان که از حضرت علی (علیه‌السلام) روایت شده که:
«السرور، یبسط النفس و یثیر النشاط»؛ شادمانی، موجب انبساط روح و مایه وجد و نشاط می‌شود.


۱. یونس/سوره۱۰، آیه۵۸.    
۲. روم/سوره۳۰، آیه۴-۵.    
۳. قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۷۵.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۱۷۵، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۶. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۱۲۹۰.    
۷. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۴۳۹.
۸. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۱۲۹۰.    
۹. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۱۲۹۰.    
۱۰. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۱۸۸.    
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۱۸۹.    
۱۲. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج۷۸، ص۳۷۴.    
۱۳. خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۴۹۴.    
۱۴. سیستانی، علی، الفتاوی المیسرة، ص۳۷۸.    
۱۵. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۸۱.    
۱۶. عاملی جبعی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام، ج۱۴، ص۱۹۳.    
۱۷. سبزواری، محمدباقر، کفایة الأحکام، ج۲، ص۷۵۵.    
۱۸. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۲، ص۱۲۹۰.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۸۵.    
سایت‌ اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شادی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۲۸.    






جعبه ابزار