• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سیره پیامبر هنگام بلاء

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


صبر و استقامت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مواقع بلاء و مصیبت باعث شگفتی است. ایشان در مواقع بلاء با نمازخواندن و روزه‌گرفتن از خداوند استعانت می‌جست و می‌فرمود مصائب انبیاء بیشتر از دیگران است.


مصیبت و بلا اغلب مخصوص کسانی است که مورد عنایت و توجه خداوند باشند؛ خدا چون بنده‌ای را دوست بدارد او را در دریای رنج‌ها و سختی‌ها فرو می‌برد،
[۱] شهید ثانی، زین‌الدین، مسکن الفؤاد، قم، کتابخانه بصیرتی، ص۱۲۳.    
تا به سبب پایداری و استقامتش، به کمالات ربانی دست یابد؛ لذا بعد از پیامبران و اولیاء الهی، اهل خیر و صلاح، بیش از همه در بلا و شدت افتاده‌اند و سختی کشیده‌اند،
[۲] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۵۲.    
تا به سبب استواری و ثبات قدم‌شان پالایش شده، وجودشان صیقل بخورد تا به کمالات الهی متصف گردند.

صبر و استقامتش بر مشکلات رسالت و هدایت مردم سبب شگفتی است؛ با اینکه خود فرموده بودند که در میان انبیای الهی، بیش از همه دچار بلا و مصیبت شده‌اند؛
[۳] هندی، علاءالدین علی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ پنجم، ۱۹۸۵، ج۳، ص۱۳۰.
[۴] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب، قم، انتشارات علامه، ۱۳۷۹، ج۳، ص۲۴۷.
[۵] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، مکتبة بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۵۳۷.
اما کسی هم‌چون او در راه حق شکیبا و پایدار نبود.
[۶] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، مکتبة بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۵۳۷.

صبرش در برابر سختی‌ها و مشکلات غم بار بسیار و نفسش در تمام احوال ساکن بود، در مصائب گله نمی‌کرد و از بزرگ و کوچکش شکایتی نداشت؛ در برابر شدائد ثابت قدم بود و مشکلاتش نمی‌افزود؛ مگر بر صبر او.
[۷] ماوردی، ابوالحسن، اعلام النبوه، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۴۰۹، چاپ اول، ص۲۱۷.    
هرگز از آن حضرت سستی مشاهده نشد، هرگز دلتنگی ننمود و هرگز شکایت نکرد؛ این‌ها به فرموده رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نشانه‌های انسان صابر است:
«علامة‌ الصابر فی‌ ثلاث: اولها‌ ان‌ لایکسل‌ و‌ الثانیه‌ ان‌ لایضجر‌ و‌ الثالثه‌ ان‌ لایشکو‌ من‌ ربّه‌ تعالی، لانه‌ اذا‌ کسل‌ فقد‌ ضیّع‌ الحق‌ و‌ اذا‌ ضجر‌ لم‌یودّ‌ الشکر‌ و‌ اذا‌ شکا‌ من‌ ربه‌ عزوجل‌ فقد‌ عصاه؛
[۸] صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، مکتبة الداوری، ج۲، ص۴۹۸.    
نشانه‌های انسان صابر در سه چیز است: اول آنکه سستی نمی‌کند، دوم آنکه دلتنگی نمی‌کند و سوم آن‌که از پروردگارش شکوه نمی‌کند؛ زیرا اگر سستی کند حق را تباه می‌کند و اگر دلتنگی کند شکر او را به جا نیاورد و اگر شکوه کند مطمئناً پروردگارش را نافرمانی کند.»
می‌فرمودند: «هر عبدی که بر مصیبتی از مصائب صبر کند، از گناهانش بری و پاک می‌شود»،
[۹] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ص۳۵۹.    
نیز می‌فرمودند: «خدای متعال می‌فرماید هرگاه مصیبت بدنی یا مالی یا فرزندی به بنده خود فرستادم و او با بهترین وجه از آن استقبال کرده، صبر پیشه کند فردای قیامت احیا می‌کنم، برای او ترازوی اعمال آماده سازم و دیوان اعمالش را بگشایم.»

هنگامی که رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را چیزی محزون می‌نمود با روزه‌گرفتن و نماز‌خواندن در رفع آن استعانت می‌جست. روایت شده امام علی (علیه‌السّلام) هر گاه دچار مشکلی می‌شدند در آن روز هزار رکعت نماز می‌خواندند و به شصت مسکین صدقه می‌دادند و سه روز روزه می‌گرفتند. به فرزندانش می‌فرمودند: «هر گاه دچار مشکلی شدید چنین کنید، همانا من پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دیدم که چنین می‌کرد.»
[۱۰] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۷، ص۵۴۶.    

هم‌چنین روایت شده که چون رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به مصیبتی گرفتار می‌شدند بلند می‌شدند و دو رکعت نماز می‌خواندند و این چنین دعا می‌کردند:
«اللهم‌ قد‌ فعلت‌ ما‌ امرتنا‌ فانجز لنا‌ ما‌ وعدتنا» بار الها آن‌چه را که به ما دستور داده بودی انجام دادیم پس آن‌چه را که به ما وعده فرموده‌ای
[۱۱] شهید ثانی، علی بن احمد، مسکن الفؤاد، قم، کتابخانه بصیرتی، ص۵۰.    
[۱۲] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۶، ص۳۹۵.    
عملی گردان. (اشاره به آیه ۴۵ سوره بقره و‌استعینوا‌بالصبروالصلاة....)

همان‌گونه که شدت بلاها و مصیبت‌های حضرات انبیاء (علیهم‌السّلام) بیشتر از مردم عادی است، بیماری‌هاشان نیز سخت‌تر و شدیدتر از دیگر مردمان است. از ابوسعید خدری نقل شده، در زمانی که رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تب داشت، از روی لحاف دست بر بدن آن حضرت گذاشتم، حرارت بدن‌شان را از روی لحاف حس کردم گفتم: یا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چقدر تب شما شدید است؟ فرمودند: ما چنین هستیم بلاها بر ما سخت‌تر است و پاداش ما هم دو برابر.
[۱۳] اسکافی، محمد بن همام، تمحیص، قم، مدرسه امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، ۱۴۰۴، ص۳۴.    
[۱۴] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۲، ص۴۳۵.    
از عایشه - همسر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز نقل شده که «احدی از مردم را ندیدم که بیماری‌اش شدیدتر از رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) باشد».
[۱۵] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق عبدالعزیزعبدالله بن بساز، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۷۵.

حضرت هرگاه جوش کوچکی در بدن خود می‌دیدند، به خدا پناه می‌بردند و اظهار مسکنت و زاری در برابر خدا می‌نمودند؛ به او عرضه داشتند یا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چیز مهمی است؟ می‌فرمود: «اگر خدا بخواهد چیز کوچک را بزرگ و چیز بزرگ را کوچک خواهد نمود.»
[۱۶] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵، چاپ اول، ج۱، ص۳۵۷.    
[۱۷] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ص۳۵۷.    

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیماری‌هایشان را حتی الامکان پوشیده می‌داشتند و می‌فرمودند: «از گنج‌های نیکی، پنهان‌داشتن مصیبت‌ها، بیماری‌ها و صدقه است».
[۱۸] شیخ مفید، محمد بن نعمان، امالی، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳، ص۸.    
[۱۹] حسن بن شعبه، حرانی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴، ج۱، ص۲۹۵.    
ایشان بیماران را به شکیبایی
[۲۰] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ۳۵۹.    
و سپاس‌گزاری، صدقه‌دادن و دعا‌کردن
[۲۱] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ۳۵۹.    
دعوت می‌کردند و از گلایه کردن برحذر می‌داشتند.
[۲۲] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، د ارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش،ج۳، ص۱۱۵.    


۱. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین، مسکن الفؤاد، قم، کتابخانه بصیرتی، ص۱۲۳.    
۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۵۲.    
۳. ↑ هندی، علاءالدین علی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ پنجم، ۱۹۸۵، ج۳، ص۱۳۰.
۴. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب، قم، انتشارات علامه، ۱۳۷۹، ج۳، ص۲۴۷.
۵. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، مکتبة بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۵۳۷.
۶. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، مکتبة بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۵۳۷.
۷. ↑ ماوردی، ابوالحسن، اعلام النبوه، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۴۰۹، چاپ اول، ص۲۱۷.    
۸. ↑ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، مکتبة الداوری، ج۲، ص۴۹۸.    
۹. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ص۳۵۹.    
۱۰. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۷، ص۵۴۶.    
۱۱. ↑ شهید ثانی، علی بن احمد، مسکن الفؤاد، قم، کتابخانه بصیرتی، ص۵۰.    
۱۲. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۶، ص۳۹۵.    
۱۳. ↑ اسکافی، محمد بن همام، تمحیص، قم، مدرسه امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، ۱۴۰۴، ص۳۴.    
۱۴. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسیله، قم، آل البیت، ۱۴۰۸، ج۲، ص۴۳۵.    
۱۵. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح، تحقیق عبدالعزیزعبدالله بن بساز، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۷۵.
۱۶. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵، چاپ اول، ج۱، ص۳۵۷.    
۱۷. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ص۳۵۷.    
۱۸. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، امالی، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳، ص۸.    
۱۹. ↑ حسن بن شعبه، حرانی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴، ج۱، ص۲۹۵.    
۲۰. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ۳۵۹.    
۲۱. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۴۱۲، ۳۵۹.    
۲۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، د ارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش،ج۳، ص۱۱۵.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هنگام بلاء و بیماری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۱۵.    


رده‌های این صفحه : پیامبر اسلام | فضایل اخلاقی پیامبر اسلام | مقالات پژوهه
جعبه ابزار