آیتالله شهید سیدمحمدباقر حکیم، فرزند سیدمحسن حکیم، از فقها و علمای معاصر و از خاندان حکیم در عراق میباشد. وی به عنوان رئیس مجلس اعلای عراق، فعالیتهای گستردهایی را جهت برقراری حکومت اسلامی در عراق انجام داد و سرانجام در یک حمله تروریستی، کنار حرم امام علی (علیهالسّلام) به شهادت رسید و در میدان ثورة العشرین نجف اشرف، به خاک سپرده شد. سیدمحمدباقر در روز ۲۰ جمادیالاول سال ۱۳۵۸ (ه. ق) در نجف اشرف در خانوادهایی مذهبی و اهل علم، بدنیا آمد. پدر سیدمحمدباقر، سیدمحسن حکیم، مدتها به عنوان مرجع جهان تشیع محسوب میشد. محمدباقر نزد پدرش رشد یافت و علوم دینی را از وی فراگرفت و نزد برادران بزرگتر خود، سیدیوسف حکیم و سیدمحمدحسین حکیم به تحصیل پرداخت. دروس مقدماتی را نزد عالمانی از خاندان خود همچون: سیدمحمدسعید حکیم و دروس سطح را نزد آیتالله شهید محمدباقر صدر فرا گرفت. مدتهای زیادی و تا هنگام شهادت آیتالله صدر، ملازم وی بود و از محضر ایشان استفادههای فراوانی نمود، به گونهایی که به مبانی فکری او در اصول و فقه و فلسفه تسلط کافی پیدا کرد، پس از مدتی در درس آیتالله خویی شرکت و از محضر ایشان استفاده نمود مدت ده سال علوم قرآن را در دانشکده اصول دین، دانشگاه بغداد تدریس نمود. ایشان در سن ۲۵ سالگی، از آیتالله شیخ مرتضی آلیاسین، درجه اجتهاد دریافت کرد. دولت وقت عراق، بارها به سیدمحمدباقر سوء قصد نمود، وی پس از شهادت سیدمحمدباقر صدر در سال ۱۹۸۰ م و چند ماه پیش از آغاز جنگ تحمیلی عراق، به ایران مهاجرت کرد و در ایران، مشغول تدریس و تالیف شد و مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را تاسیس کرد و از سال ۱۹۸۶ م تا پایان عمر به عنوان رئیس این تشکل فعالیت داشت، او همچنین در تاسیس نیروهای داوطلب نظامی «سپاه بدر»، نقش مؤثری داشت. شهید حکیم همچنین به تاسیس مؤسسههای خیریه، از جمله مؤسسه شهید صدر، مؤسسههای پزشکی- درمانی و مرکز مستند حقوق بشر در عراق اقدام کرد. وی پس از سرنگونی حکومت جبار و ستمگر صدام، به کشور عراق مراجعت نمود و به عنوان رئیس مجلس اعلای عراق فعالیتهای گستردهایی را جهت برقراری حکومت اسلامی در عراق انجام داد. از مهمترین تالیفات وی محاضرات فی علوم القرآن، تفسیر سورة الفاتحه، المجتمع الانسانی فی القرآن الکریم، علوم القرآن میباشد. سرانجام او در روز جمعه، نخستین روز ماه رجب سال ۱۴۲۴ ه. ق، پس از اقامه نماز جمعه، هنگام خروج از حرم امیرمؤمنان (علیهالسّلام) بر اثر انفجار خودروی بمبگذاری شده، به همراه ۸۳ نفر از همراهانش به شهادت رسید. پس از شهادت سیدمحمدباقر، برادرش سیدعبدالعزیز حکیم، به ریاست مجلس اعلای شیعه عراق برگزیده شد، اما وی نیز چند سال بعد، در روز پنجم ماه رمضان ۱۴۳۱ ه. ق، بر اثر بیماری سرطان، در تهران از دنیا رفت، جنازهاش را به نجف انتقال دادند و کنار قبر برادرش سیدمحمدباقر، در میدان ثورة العشرین، به خاک سپردند. [۱]
راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، ص۵۲۴.
اکنون روی قبر این دو برادر از خاندانِ حکیم، ساختمانِ مقبره و مجتمع فرهنگی بزرگ و باشکوهی در حال ساخت است که دارای گنبد و گلدسته عظیم و مرتفع میباشد و از بخشهای مختلفی نیز تشکیل شده است. نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مقبره شهید سیدمحمدباقر حکیم»، ج۱، ص۷۹. ردههای این صفحه : دانش آموختگان حوزه نجف | درگذشتگان 1424 (قمری) | شاگردان آیتالله خویی | شاگردان سیدمحمدباقر صدر | عالمان نجف قرن 14 (قمری) | عالمان نجف قرن 15 (قمری) | علمای معاصر | مدفونان در نجف |