سیدجمال‌الدین احمد بن موسی طاووس حلی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید جمال الدین، احمد بن موسی بن جعفر بن طاووس حسینی حلی از علمای بزرگ
قرن هفتم هجری است. او برادر
سید ابن طاووس، صاحب کتاب
اقبال است. وی عمر پربار خود را در راه
تزکیه نفس و
هدایت مردم و اعتلای نام مقدس
ائمه اطهار علیهم‌السّلام گذراند.
آشناترین سخن در نسب سید جمال الدین، احمد بن موسی بن طاووس این است که او برادر
سید ابن طاووس، صاحب کتاب
اقبال است. از جمله اجداد بزرگوار او،
شیخ طوسی و
شیخ ورام بن ابی فراس، صاحب مجموعه ورام هستند.
لقب ابن طاووس و آل طاووس بخاطر جد بزرگ آنان ابو عبدالله،
محمد بن اسحاق به این خاندان داده شده که در اثر
جمال و
حسن صورت به
طاووس ملقب شده است. سلسله
شریفه آل طاووس منتهی به داوود، برادر رضاعی
امام صادق علیه‌السّلام می‌باشد.
داوود کسی است که وقتی در
زندان بود، امام صادق علیه‌السّلام دعای معروف «
ام داوود»، از اعمال نیمه
رجب، را به مادر او آموخت و بدین وسیله فرزندش از زندان نجات یافت.
خاندان آل طاووس همچون گوهری در بین
مسلمین می‌درخشد و در این خاندان نیز، ده‌ها در ناب با درخشندگی خود
چشم همگان را خیره کرده‌اند و این سؤال و تعجب را برای همه تداعی کرده‌اند که چگونه می‌شود یک خاندان این همه
فضیلت را یک جا در خود جمع کند! در یک تفحص اجمالی اسامی بیش از ۲۰ عالم بزرگوار را در یک مقطع کوتاه زمانی در این خاندان می‌توان مشاهده کرد. علمایی همچون
سید رضی الدین علی، صاحب «اقبال»، فرزندان او محمد و علی، که کتاب
کشف المهجة را برای آنان نوشته است و... علمایی که هر کدام از آنان کتبی گرانقدر در علوم مختلف به یادگار گذاشته‌اند.
از جمله فضائل ارزشمند این خاندان جلیل القدر،
نقابت طالبیان است. در عصر عباسی نقیب طالبیان ریاست تمام
سادات عصر خویش را به عهده داشته و مرجع حل اختلافات و دعاوی سادات بوده و امین‌ترین فرد در بین سادات برای این منصب انتخاب می‌شده است. شرط اساسی دیگر برای این منصب، داشتن
علم و
اجتهاد بوده است. در ارزش این منصب همان بس که بزرگی چون سید ابن طاووس، از جمله افتخارات خود این را می‌داند که نقابت طالبیان به او واگذار شده است. نقابت طالبیان در بین این خاندان جلیل القدر تا چندین نسل ادامه داشت.
مقام سید ابوالفضائل به قدری بلند و عالی است که هر بزرگی نام او را می‌برد، سر کرنش و تعظیم خم می‌کند. تمام کسانی که در نوشته‌های خود نامی از این بزرگوار برده‌اند، جز ستایش و تعریف هیچ ندارند. بنا به
شهادت تمام بزرگان، سید احمد بن طاووس متبحر در علوم مختلف بوده است. او قله‌های رفیع علوم مختلف از جمله
فقه،
اصول فقه،
کلام،
شعر،
ادبیات و... را درنوردیده است.
با اینکه فرزندان سید موسی بن جعفر چهار نفر بوده‌اند، اما بیشتر اوقات سید علی و سید احمد رحمة‌الله‌علیه ما یک جا ذکر می‌شوند و تنها سید احمد به دنبال سید علی یاد می‌شود و کسی که با مقام علمی و تقوایی سید علی آشنا باشد مقام و منزلت سید احمد را هم درک خواهد نمود.
از جمله مشایخ سید جمال الدین بن طاووس می‌توان به افراد ذیل اشاره کرد:
۱-
شیخ نجیب الدین ابن نما حلی ۲-
شیخ یحیی بن محمد سوراوی ۳-
سید فخار بن معد موسوی ۴-
سید احمد بن یوسف علوی
بارزترین شاگردان سید عبارتند از:
۱-
علامه حلی رحمة‌الله‌علیه ۲-
حسن بن داوود حلی، صاحب کتاب
رجال ابن داوود ۳-
سید عبدالکریم بن طاووس، فرزند بزرگوار او
شاگرد برجسته سید در کتاب رجال خود، تالیفات استاد را ۸۲ جلد شمرده است.
این کتاب‌ها در علوم مختلف نوشته شده، اما متاسفانه همه آنها به دست ما نرسیده است.
تعدادی از تالیفات سید احمد عبارتند از:
۱-
بناء المقالة الفاطمیة فی نقض الرسالة العثمانیة ۲-
ملاذ علماء الامامیة، در فقه ۳-
الفوائد العدة، در اصول فقه ۴-
الثاقب المسخر علی نقض المشجر، در اصول دین ۵-
الروح، در رد
ابن ابی الحدید ۶-
شواهد القرآن ۷-
بشری المحققین، در فقه و...
سید احمد بن طاووس اولین کسی است که تقسیم معروف روایت به چهار قسم
صحیح و
موثق و
حسن و
ضعیف را عنوان کرد.
این نظریه تا زمان
علامه مجلسی مقبولیت عام داشت؛ لکن علامه مجلسی تقسیم را گسترش داد و چند قسم دیگر به آن افزود و تعداد
اقسام حدیث به بیش از ۹ قسم افزایش یافت.
سید احمد بن موسی پس از عمری پر بار، که تمام آن را در راه
تزکیه نفس و
هدایت مردم و اعتلای نام مقدس
ائمه اطهار علیهم‌السّلام گذراند، در سال ۶۷۳ هجری در شهر حله دیده از جهان فرو بست و به سوی معشوق حقیقی شتافت.
قبر آن بزرگوار، که منشا
کرامات و ملجا دردمندان است، در شهر حله معروف است و دوستداران
عترت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم همواره به
زیارت آن قبر
شریف می‌روند. مرقد
شریف سید احمد ابن طاووس پس از سال‌ها فراموشی دوباره رونق یافته است. این رونق دوباره، بعد از خوابی بود که شخصی از
صالحین در مورد محل مرقد آن بزرگوار دید و در نتیجه مرقد او دوباره مرمت شد و مورد توجه خاص و عام واقع گشت.
بناء المقالة الفاطمیة فی نقض الرسالة العثمانیة (کتاب)عین العبرة فی غبن العترة (کتاب)
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
