سید مرتضی پسندیده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![آیت‌الله پسندیده]()
سید مرتضی پسندیده (۱۳۱۳-۱۴۱۷ق/۱۲۷۴-۱۳۷۵ش)، برادر بزرگتر
امام خمینی و از فعالان سیاسی
حوزه علمیه قم در سده سیزدهم و چهاردهم شمسی بود.
او نزد بزرگان
شهر اصفهان علوم دینی را نزد بزرگانی چون
محمدرضا نجفی،
میرزا علی یزدی،
آقا رحیم ارباب و
صادق خاتون‌آبادی فرا گرفت و در زادگاهش خمین، به تدریس دروس اسلامی پرداخت. او در فعالیت‌های سیاسی قبل و بعد از انقلاب ایران شرکت داشته است.
سید مرتضی پسندیده در سال
۱۳۱۳ق (۱۲۷۴ش) در
خمین به دنیا آمد. پدرش سید مصطفی و جدش سید احمد از علما و شخصیت‌های محترم منطقه بودند. سید احمد، فرزند
سید دین‌علی شاه کشمیری، در
عتبات عراق تحصیل و سپس به دعوت برخی از اهالی خمین به این منطقه
مهاجرت کرده بود.
سید مصطفی در خمین به دنیا آمد و بعد از تحصیل مقدمات، در حوزه‌های
اصفهان و
نجف درس خواند و به زادگاهش بازگشت. مقابله او با اشرار منطقه سبب شد که در ۱۳۲۰ به دست همان اشرار کشته شود. در این زمان فرزندش سید مرتضی ۸ ساله و فرزند دیگرش روح الله
چهار ماهه بود؛ بدین‌سبب می‌توان گفت سید مرتضی در دوران کودکی برادرش، سمت سرپرستی و
تعلیم وی را داشته است.
سید مرتضی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در خمین، مدت نزدیک به هشت سال در اصفهان نزد عالمانی چون
محمدرضا نجفی،
میرزا علی یزدی،
آقا رحیم ارباب و
صادق خاتون‌آبادی به تحصیل
علوم دینی پرداخت.
سپس با مراجعت به زادگاه خود، جلسات تدریسِ
فقه،
اصول،
منطق،
کلام و
نحو تشکیل داد که برادرش
امام خمینی نیز در پاره‌ای از آن‌ها شرکت می‌کرد.
آیت الله پسندیده، چنانچه خود نوشته است، در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ش، چند ماهی در درس
آیت اللّه سید حسن مدرس در مسجد سپهسالار تهران نیز شرکت کرده است.
سید مرتضی در سال‌های پیش از ۱۳۴۲ش، در جریان‌های سیاسی و اجتماعی شهر خمین و گاه
تهران حضور داشت و پس از آن نیز به دلیل نسبت نزدیک با امام خمینی، در معرض
تهدید و تنگناهای سیاسی بود، به گونه‌ای که چند بار بازداشت به شهرهای خمین، انارک و دارانِ اصفهان
تبعید شد.
مهم‌ترین اقدام سید مرتضی در سال‌های ۱۳۴۲ـ۱۳۵۷ش تأمین و پرداخت
شهریه به طلاّب
حوزه‌های علمیه از طرف امام خمینی و کمک مالی به خانواده‌های زندانیان و تبعیدشدگان در زمان سلطنت
محمدرضا پهلوی بود. پس از پیروزی
انقلاب اسلامی نیز وکالتِ امام خمینی را در امور شرعی در
قم بر عهده داشت.
سید مرتضی پسندیده سرانجام در ۲۲ آبان سال ۱۳۷۵ش (۳۰
جمادی الاخر ۱۴۱۷ق) در تهران درگذشت و در
حرم حضرت معصومه در قم به خاک سپرده شد.
از سید مرتضی پسندیده مجموعه خاطراتی از دوران حکومت
رضاشاه و فرزندش محمدرضا پهلوی همراه با تاریخچه خاندان امام خمینی، در مصاحبه با
مجله پاسدار اسلام به جا مانده که صورت کامل آن در کتاب
خاطرات آیت الله پسندیده به چاپ رسیده است.
(۱) سید مرتضی پسندیده، خاطرات آیت الله پسندیده، چاپ محمدجواد مرادی نیا، تهران ۱۳۷۴ ش.
(۲) سید مرتضی پسندیده، شهید مدرس از زبان آیت الله پسندیده، کیهان فرهنگی، سال ۴، ش ۸ (آبان ۱۳۶۶).
(۳) سید حسن خمینی، نگاهی به زندگینامه آیت الله پسندیده، حضور، ش ۱۷ (پاییز ۱۳۷۵).
(۴) علی‌اصغر سعادتی، مبارزات سیاسی آیت الله پسندیده به روایت اسناد ساواک، حضور، ش ۱۷ (پاییز ۱۳۷۵).
(۵) مجله پاسدار اسلام.
•
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پسندیده»، شماره۲۷۶۷.
