سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ:(نَفْسٍ مَّعَها سائِقٌ وَ شَهيدٌ) «سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ»•
سٰائِقٌ از مادّه «سَوْق» (به فتح سین و سکون واو) به معنای راندن است.
•
شَهیدٌ به معنای شاهد بوده و اگر به
خداوند اطلاق شود به معنای حاضر، بیننده و حافظ است.
سائق در
آیه مورد بحث آن كسى است كه نيكوكاران را به‌سوى
بهشت و بدكاران را به‌سوى
دوزخ سوق مى‌دهد، ولى با توجه به كلمه
شهید شاهد و
گواه كه بر اعمال
انسان گواهى مى‌دهد سائق كسى است كه انسان را به‌سوى دادگاه
عدل الهى مى‌راند و همين معنى اخير مناسب‌تر است. در اين كه سوق‌دهنده و شاهد از فرشتگان است يا غير آن‌ها؟ مفسران نظرات گوناگونى داده‌اند.
به موردی از کاربرد «سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ جاءتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّعَها سائِقٌ وَ شَهيدٌ) «و هر انسانى به
محشر مى‌آيد در حالى كه فرشته‌اى او را به سوى دادگاه
عدل الهى مى‌راند و گواهى همراه اوست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: معناى آيه اين است كه هر كسى در روز
قیامت به محضر خداى تعالى حاضر مى‌شود، در حالى كه سائقى با او است كه او را از پشت سر مى‌راند و شاهدى همراه دارد كه به آن‌چه وى كرده گواهى مى‌دهد. ولى در آيه شريفه تصريح نشده كه اين سائق و
شهید ملائكه‌اند يا همان نويسندگانند و يا از جنس غير ملائكه‌اند، چيزى كه هست از سياق آيات چنين به
ذهن مى‌رسد كه آن دو از جنس ملائكه‌اند، و به زودى رواياتى در اين باب خواهد آمد. و نيز تصريح نشده به اين‌كه در آن روز شهادت منحصر به اين يک شاهدى است كه در آيه آمده. و ليكن آيات وارده در باره شهداى روز قيامت عدم انحصار آن را مى‌رساند. و نيز آيات بعدى هم كه بگومگوى انسان را با قرين خود حكايت مى‌كند دلالت دارد بر اين‌كه با انسان در آن روز غير از سائق و شهيد كسانى ديگر نيز هستند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سائق و شهید»، ص ۴۴۰.
