• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَوْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَوْم (به فتح سین و سکون واو) از واژگان نهج‌البلاغه، به معنای تحمیل و چریدن است. پنج مورد از این مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



سَوْم به معنای تحميل و چريدن است. لازم و متعدى هر دو آمده است. در اقرب هست: «سَامَ‌ فُلَاناً الْأَمْرَ: كَلَّفَهُ إِيَّاهُ» ايضا «سَامَ‌ الْمَاشِيَةُ: رَعَتْ».


مواردی که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - خطبه ۱۶۸

وقتی از حضرت خواستند درباره قاتلان عثمان بازجوئى و عقوبت كند فرمود: «وَهُمْ خِلاَلَكُمْ يَسُومُونَكُمْ مَا شَاؤُوا; وَهَلْ تَرَوْنَ مَوْضِعاً لِقُدْرَة عَلَى شَيء، تُرِيدُونَهُ.»«در بين شما قرار دارند و قدرت ريزش هر گونه مشكلات و سختى بر سر شما را دارند؛ آيا شما موضعى براى قدرت، بر خواسته هاى خود مى‌بينيد؟.» (شرح های خطبه:)

۲.۲ - خطبه ۲۷

درباره آن‌ها که جهاد را ترک می‌کنند فرمود: «وَأُدِيلَ الحَقُّ مِنْهُ بِتَضْيِيعِ الجِهَادِ، وَسِيمَ الخَسْفَ، وَمُنِعَ النَّصَفَ.»«به خاطر تضييع جهاد حقّ آن‌ها پايمال مى‌شود، و نشانه‌هاى ذلّت در آن‌ها آشكار مى‌گردد، و از عدالت محروم مى‌شوند.» (شرح های خطبه:)

۲.۳ - نامه ۴۵

درباره خود فرمود: «أَتَمْتَلِئُ السَّائِمَةُ مِنْ رِعْيِهَا فَتَبْرُكَ؟ وَتَشْبَعُ الرَّبِيضَةُ مِنْ عُشْبِهَا فَتَرْبِضَ؟ وَيَأْكُلُ عَلِيٌّ مِنْ زَادِهِ فَيَهْجَعَ.»«آيا همان گونه كه گوسفندان در [۲۶]     شكم را پر مى‌كنند و مى‌خوابند و يا دسته ديگرى از آنها در آغلها از علف سير مى‌شوند و استراحت مى‌كنند، «علی» هم بايد از اين زاد و توشه بخورد و به استراحت پردازد؟» (شرح های نامه:)

۲.۴ - خطبه ۱۱۵

در دعای استسقاء فرمود: «نَدْعُوكَ حِينَ قَنَطَ الْأَنَامُ، وَ مُنِعَ الْغَمَامُ، وَ هَلَكَ السَّوَامُ، الَّا تُؤَاخِذَنَا بِأَعْمَالِنَا، وَ لَا تَأْخُذَنَا بِذُنُوبِنَا.»«در اين هنگام كه يأس و نوميدى بر مردم چيره شد و ابرها از باريدن باز داشته شد و حيوانات بيابانى رو به هلاكت گذارده‌اند، تو را مى‌خوانيم و تقاضا داريم كه ما را به اعمالمان مؤاخذه نكنى! و ما را به گناهانمان مگيرى،.» (شرح های خطبه:)

۲.۵ - نامه ۳۱

به امام حسن(علیه‌السلام) نوشته: «قَدْ أَضَلَّتْ عُقُولَهَا، رَكِبَتْ مَجْهُولَهَا. سُرُوحُ عَاهَةٍ بِوَادٍ وَعْثٍ، لَيْسَ لَهَا رَاعٍ يُقِيمُهَا، وَ لَا مُسِيمٌ يُسِيمُهَا.»«گروه ديگرى همچون حيواناتى هستند رها شده در بيابان (شهوات) عقل خود را گم كرده (و راه‌هاى صحيح را از دست داده‌اند) و در طرق مجهول و نامعلوم گام گذارده‌اند. آنها همچون حيواناتى هستند كه در وادى پر از آفتى رها شده و در سرزمين ناهموارى به راه افتاده‌اند نه چوپانى دارند كه آنها را به راه صحيح هدایت كند و نه كسى كه آنها را به چراگاه مناسبى برساند» (شرح های نامه:)


پنج مورد از این ماده در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۶۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۹۳.    
۴. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۷۵۱    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۳۷۵.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۹۸.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۴۳، خطبه ۱۶۸.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۸۵.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۸۶.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۴۴۵.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۰۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۹۲.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۷۷.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۶۳.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۹، خطبه ۲۷.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۱۳۵.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۹۲.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۶۸۴.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۶۳.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲۰، نامه ۴۵.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۷.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۹.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۲.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۲۲۹.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۲۳.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۹۵.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۲۶۵.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۲۵.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۲، خطبه ۱۱۵.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۵.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۴.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۵.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۱۲۸.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۷۹.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۶۲.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۶۴۶.    
۴۲. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۵۶.    
۴۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۰۱، نامه ۳۱.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۲۵.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷.    
۴۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۶۰۶.    
۴۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۴.    
۴۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۹۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سوم»، ج۱، ص۵۶۶.    






جعبه ابزار