سَرَقَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَرَقَ:(فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ) «سَرَقَ» (به فتح سین و راء) به معنای دزدی است.
برادران (
یوسف (علیه‌السلام)) سرانجام باور كردند كه برادرشان
بنیامین دست به
سرقت زشت و شومى زده است، و سابقه آن‌ها را نزد
عزیز مصر به كلى خراب كرده است و لذا براى اين‌كه خود را تبرئه كنند گفتند: اگر اين پسر دزدى كند چيز عجيبى نيست، چرا كه برادرش (
يوسف) نيز قبلا مرتكب چنين كارى شده است كه هر دو از يک
پدر و مادرند و حساب آن‌ها از ما كه از
مادر ديگرى هستيم جدا است.
به موردی از کاربرد «سَرَقَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالواْ إِن يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ فَأَسَرَّها يوسُفُ في نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِها لَهُمْ قالَ أَنتُمْ شَرٌّ مَّكانًا وَ اللّهُ أَعْلَمْ بِما تَصِفونَ) «
برادران گفتند: اگر او (بنيامين) سرقت كند، جاى تعجب نيست؛ برادرش
يوسف نيز قبل از او سرقت كرد!
يوسف سخت ناراحت شد، و اين ناراحتى را در درون خود پنهان داشت، و براى آن‌ها آشكار نكرد؛ همين اندازه گفت: شما از نظر منزلت نزد من از او بدتريد. و خدا از آن‌چه وصف مى‌كنيد، آگاه‌تر است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(قالوا إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ) گويندگان اين سخن همان
برادران پدرى
يوسف‌اند و بهمين جهت
يوسف را به بنيامين نسبت داده گفتند اين بنيامين قبلا
برادرى داشت، و معنايش اينست كه
برادران گفتند: اگر اين بنيامين امروز
پیمانه پادشاه را دزديد، خيلى جاى تعجب نبوده و از او بعيد نيست، زيرا او قبلا
برادرى داشت كه مرتكب دزدى شد، و چنين عملى از او نيز سرزد، پس اين دو
برادر دزدى را از ناحيه مادر خود به
ارث برده‌اند، و ما از ناحيه مادر از ايشان جدا هستيم.
و اين خود يک نوع تبرئه‌اى بوده كه
برادران خود را بدان
وسیله از دزدى تبرئه كردند، و ليكن
غفلت ورزيدند از اين‌كه گفتارشان گفتار قبلى‌شان را كه گفته بودند:
(ما كُنّا سارِقِينَ) تكذيب مى‌كند، زيرا در آن كلام خود دزدى را بطور كلى از فرزندان
یعقوب (علیه‌السلام) نفى كردند، و اگر اين نفى كليت نمى‌داشت، جوابشان قانع كننده و صحيح نبود، ناگزير گفتار ديگرشان كه گفتند:
(فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ) مناقض با آن است، و اين
تناقض بر خواننده پوشيده نيست. علاوه بر اين با اين كلام خود، آن حسدى كه نسبت به
يوسف و برادرش داشتند فاش نموده -و ندانسته- از خاطرات اسف‌آورى كه بين خود و دو
برادر پدريشان اتفاق افتاد پرده
بردارى كردند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سرق»، ج۲، ص ۳۵۲.
