• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَرَب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: سَرَب (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: سَرَب (مفردات‌قرآن)، سَرَب (لغات‌قرآن).


سَرَب (به فتح سین) از واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن و جریان، و بر وزن (شرف) به معنای رفتن در سرازیر و محل سرازیری است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: سَراب (به فتح سین) به معنای شی‌ء بی‌حقیقت و چیز کاذب و مَسارب (به فتح میم و سین) جمع مسرب به معنای محل رفتن است. شش مورد از این واژه در نهج البلاغه آمده است.


سَرب
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۵.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۸۱.    
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۰۵.    
به معنای رفتن و جریان آمده و بر وزن (شرف) به معنای رفتن در سرازیر و محل سرازیری و سَراب شی‌ء بی‌حقیقت و چیز کاذب است. راغب گوید: سراب آنست که در بیابان می‌درخشد.
[۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۰۵.    
مَسارب جمع مسرب به معنی محل رفتن است.

امام علی (علیه‌السلام) درباره خلقت زمین فرموده است: «فَسَكَنَتْ مِنَ الْمَيَدَانِ بِرُسُوبِ الْجِبَالِ فِي قِطَعِ أَدِيمِهَا، وَتَغَلْغُلِهَا مُتَسَرِّبَةً في جَوْبَاتِ خَيَاشِيمِهَا»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۹۹، خطبه ۹۰.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۴، خطبه ۸۹.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۲، خطبه ۹۱.    
یعنی «زمین از بالا و پائین آمدن آرام گرفت، به علت رفتن ریشه کوه‌ها در تکه‌های سطح آن و به علت داخل شدن کوه‌ها به طور سرازیری در حفره‌های بینی‌های آن.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۱، خطبه ۹۱.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶۹.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۷.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۴۷.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۳.    
[۱۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۴۴۲.    
)
مَسارب جمع مسرب به معنی محل رفتن است: درباره علم خدا فرموده: «عالم السرّ من... وَمَحَطِّ الاَْمْشَاجِ مِنْ مَسَارِبِ الاَْصْلاَبِ»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۵، خطبه ۹۰.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
یعنی «دانای سرّ است که عبارت باشد از محلّ ریخته شدن منی‌های مختلط از راه‌های صلب‌های پدران.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۸۳.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۵۳.    
[۲۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۸.    
) و نیز آمده: «مَسَارِبِهِمْ وَمَسَارِحِهِمْ»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۷، خطبه ۱۲۰.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۱، خطبه ۱۲۴.    
یعنی «راه‌ها و چراگاه‌ها اهل شام.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۱، خطبه ۱۲۴.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۹.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۷۶.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۶۴.    
[۳۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۹.    
)
سراب سه بار در «نهج» آمده از جمله در حکمت ۳۸ به حضرت مجتبی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده: «وَإِيَّاكَ وَمُصَادَقَةَ الْكَذَّابِ، فَإِنَّهُ كَالسَّرَابِ: يُقَرِّبُ عَلَيْكَ الْبَعِيدَ، وَيُبَعِّدُ عَلَيْكَ الْقَرِيبَ.»
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۰، حکمت ۳۴.    
[۳۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۶۱، حکمت ۳۸.    
[۳۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۵، حکمت ۳۸.    
(برحذر باش از دوستى دروغگو چرا كه او مثل سراب است، دور را در نظر تو نزديک و نزديک را در نظر تو دور مى‌سازد!)
[۳۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۳، حکمت ۳۸.    
[۳۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۳.    
(شرح‌های حکمت:
[۳۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۵.    
[۳۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۶۱.    
[۳۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۷۴.    
[۴۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۵۷.    
)

شش مورد از واژه سرب در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۵.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۸۱.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۰۵.    
۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۰۵.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۹۹، خطبه ۹۰.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۴، خطبه ۸۹.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۲، خطبه ۹۱.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۱، خطبه ۹۱.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶۹.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۷.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۴۷.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۳.    
۱۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۴۴۲.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۵، خطبه ۹۰.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۸۳.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۵۳.    
۲۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۸.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۷، خطبه ۱۲۰.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۱، خطبه ۱۲۴.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۱، خطبه ۱۲۴.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۵.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۹.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۷۶.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۶۴.    
۳۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۹.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۰، حکمت ۳۴.    
۳۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۶۱، حکمت ۳۸.    
۳۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۵، حکمت ۳۸.    
۳۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۳، حکمت ۳۸.    
۳۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۳.    
۳۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۵.    
۳۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۶۱.    
۳۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۷۴.    
۴۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۵۷.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سرب»، ج۱، ص۵۲۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 38 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 124 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 90 نهج البلاغه
جعبه ابزار