سَدًّا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَدًّا:(بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا) «سَدًّا» (به فتح سین) به معنای بستن و اصلاح کردن است.
آيۀ مورد بحث در مورد ايجاد سدّى است كه
ذو القرنین به موجب تقاضاى جمعيتى كه از ناحيه دشمنان خون‌خوار و سرسختى به نام
یأجوج و
مأجوج در
عذاب بودند اقدام به چنين كارى كرد، آن‌ها گفتند: اى ذو القرنين!
يأجوج و مأجوج در اين سرزمين فساد مى‌كنند، آيا ممكن است ما هزينه‌اى در اختيار تو بگذاريم كه ميان ما و آن‌ها سدّى ايجاد كنى؟.
به موردی از کاربرد «سَدًّا» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالوا يا ذا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجوجَ وَ مَأْجوجَ مُفْسِدونَ في الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَن تَجْعَلَ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا) «آن گروه با اشاره به او گفتند: اى ذوالقرنين! قوم
يأجوج و مأجوج در اين سرزمين فساد مى‌كنند؛ آيا ممكن است ما هزينه‌اى براى تو قرار دهيم، كه ميان ما و آن‌ها سدّى ايجاد كنى؟!»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً حَتَّى إِذا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ) کلمه سد به معناى
کوه و هر چيزى است كه راه را بند آورد، و از عبور جلوگيرى كند.
و گويا مراد از دو سد در اين آيه دو كوه باشد. و در جمله
(وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً) مراد از من دونهما نقطه‌اى نزديک به آن دو كوه است. و جمله
(لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا) كنايه از سادگى و بساطت فهم آنان است. و چه بسا گفته‌اند كنايه از عجيب و غريب بودن
لغت و
زبان آنان باشد، كه گويا از
لغت ذو القرنين و مردمش بيگانه بوده‌اند ولى اين قول بعيد است.
(قالُوا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ) ظاهر اين است كه گويندگان اين حرف همان قومى باشند كه ذو القرنين آنان را در نزديكى دو كوه بيافت. و
ياجوج و ماجوج دو طائفه از مردم بودند كه از پشت آن كوه به اين مردم حمله مى‌كردند، و
قتل عام و
غارت راه انداخته اسير مى‌نمودند. دليل بر همه اين‌ها سياق آيه است كه تماما ضمير عاقل به آنان برگردانده شده و (نيز) عمل سد كشيدن بين دو كوه، و غير از اين‌ها.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سد»، ص ۳۳۳.
