«ممتحنه» به معنای زن امتحان شده است. در آیه ۱۰ این سوره می‌فرماید: «زنان مؤمنی را که به سوی شما هجرت کرده‌اند بیازمایید! اگر واقعا ایمان آورده بودند، آنان را دوباره نزد مشرکان برنگردانید؛ زیرا بر آنان حرامند». نام سوره نیز از همین آیه گرفته شده است.
این سوره متعرض مساله دوستی مؤمنین با کفار است، و از آن به سختی نهی می‌کند، هم در ابتدای سوره متعرض آنست، و هم در آخرش، و در خلال آیاتش متعرض احکامی در باره هجرت، بیعت و ایمان زنان مسلمان، مرز دوستی‌ها و دشمنی‌ها و سیاست خارجی مؤمنان درباره دشمن و برخی مسائل تربیتی بیان شده است. این سوره در سال دهم هجرت در مدینه نازل شد.
۱. سیزده آیه، ۳۴۰ یا ۳۴۸ کلمه و ۱۵۱۰ یا ۱۵۶۰ حرف دارد. ۲. در ترتیب نزول، نود و یکمین و در قرآنشصتمینسوره آن است. ۳. پس از سوره احزاب و پیش از سوره نساء در مکه نازل شد و هیچ آیه مکی ندارد. ۴. از نظر کمیت از سوره‌های مفصل و از نوع طوال آن و شامل حدود یک چهارم یک حزب است. ۵. گفته شده است سه آیه منسوخ دارد.
۱. منع دوستی با دشمنان اسلام؛ ۲. جواز ارتباط با کافرانی که سر جنگ و توطئه با مسلمانان را ندارند؛ ۳. حرمت ازدواج زنان مسلمان با کافران؛ ۴. حرمت ازدواج مردان مسلمان با زنان کافر.
۱. استقلال فکری و سیاسی اسلام بر مبنای حب و بغض فی الله؛ ۲. حضرت ابراهیم علیه‌السّلام و حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دو اسوه برای بشر؛ ۳. بیعت زنان با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پس از فتح مکه؛ ۴. امتحان زنان مهاجر.
