سوءَ الْحِسٰابِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوءَ الْحِسٰابِ:(وَ يَخافونَ سوءَ الحِسابِ) «سوءَ الْحِسٰابِ»•
سوءَ (به ضم سین) به معنای بد است.
•
الحِسٰابِ از مادّه
حَسَب به معنای شمردن و استعمال عدد است.
منظور از
(سوءَ الْحِسٰابِ) رسيدگى دقيق و بدون گذشت و حساب كردن تمام جزئيات و به اصطلاح مو را از ماست كشيدن است و اين احتمال وجود دارد كه منظور از «سوءَ الْحِسٰابِ» به معنى «سوء الجزاء» باشد و نيز گفته شده است محاسبه‌اى است توأم با سرزنش و توبيخ و به هر حال اين احتمال موجود است كه «سوءَ الْحِسٰابِ» يک مفهوم جامع داشته باشد كه همه اين معانى را شامل شود.
به موردی از کاربرد «سوءَ الْحِسٰابِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ الَّذينَ يَصِلونَ ما أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يوصَلَ وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ يَخافونَ سوءَ الحِسابِ) «و كسانى كه پيوندهايى را كه
خدا دستور به برقرارى آن داده، برقرار مى‌دارند؛ و از پروردگارشان مى‌ترسند؛ و از بدى حساب روز
قیامت بيم دارند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ الَّذينَ يَصِلونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ ....) ظاهر اين است كه منظور از
امر، امر تشريعى است كه از ناحيه
وحی نازل شده باشد، به
شهادت ذيل
آیه كه مى‌فرمايد:
(وَ يَخافونَ سوءَ الْحِسابِ) آرى، حساب و مؤاخذه بر احكام نازله در
شریعت است كه احكام تشريعى
فطرت را تاييد مى‌كند نه بر احكام فطرت به تنهايى.
و اين مسلم است كه مثلا اگر احكام ظاهرى و شرعى مربوط به قبح
ظلم و خوبى
عدالت به اشخاصى مستضعف نرسد، در
قیامت مانند آن كسانى كه به ايشان رسيده است مؤاخذه نمى‌شوند، هر چند كه مستضعفين هم به فطرت خود زشتى ظلم و خوبى عدالت را درک بكنند، در ابحاث گذشته نيز بيان كرديم كه حجت الهى از طريق فطرت به تنهايى تمام نمى‌شود، بلكه بايد طريق وحى نيز به فطرت منضم گردد، هم چنان كه فرموده:
(لِئَلّا يَكونَ لِلنّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ) آيه مورد بحث از آن‌جايى كه مطلق است دلالت مى‌كند بر هر صله‌اى كه خدا به آن امر فرموده كه از معروف‌ترين مصاديق آن
صله رحم است، كه در وجود آن تاكيد نموده و فرموده:
وَ اتَّقوا اللَّهَ الَّذي تَسائَلونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ و نيز در تاكيد آن در ذيل آيه مورد بحث فرموده:
(وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ يَخافونَ سوءَ الْحِسابِ) و اين اشاره به آن است كه ترک صله رحم مخالفت امر خدا است، پس جا دارد مردم از خدا بترسند و آن را ترک نكنند كه ترک آن عمل زشتى است، و در
نامه اعمال آدمى ضبط مى‌شود، و باعث سوء حساب مى‌گردد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سوء الحساب»، ص ۴۲۵.
