سَماء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَماء (به فتح سین) از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای بلندی و
آسمان است.
اين
کلمه به لفظ مفرد (سماء) ۲۵ و به لفظ جمع
سموات ۱۲ بار در
نهج‌البلاغه استفاده شده است.
سَماء به معنای بلندی و آسمان است.
اصل آن «سمو» به معنى رفعت و بلندى است.
راغب گويد: سماء هر چيز، بالاى آنست.
طبرسی فرموده: سماء معروف است و هر آن‌چه بالاى تو باشد و بر تو سايه افكند سماء است و سماء بيت، سقف آناست. به
باران نيز سماء گويند.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در
دعای استسقاء می‌فرمایند:
«اَلَّلهُمَّ.... أَنْزِلْ عَلَيْنا سَماءً مُخْضِلَةً.» يعنى «خدايا بر ما بارانى سيراب كننده‌اى بفرست.»
منظور از سماء باران است.
در نهج البلاغه آمده كه آسمان درها دارد امام درباره آسمان فرمود:
«وَ فُتِحَتْ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ.» «درهاى آسمان برويشان گشوده شده.»
درباره راه‌های آسمان فرمود:
«أَيُّها النّاسُ، سَلوني قَبْلَ أَنْ تَفْقِدوني، فَلانَا بِطُرُقِ السَّماءِ أَعْلَمُ مِنّي بِطُرُقِ الاَْرْضِ.» «اى مردم! پيش از آن كه مرا نيابيد آن‌چه مى‌خواهيد بپرسيد كه من به راه‌هاى
آسمان از طرق
زمین آشناترم.»
در
خطبه ۱۹۲ فرمود آسمان نيز اهل (غير از
ملائکه) دارد:
«إِنَّ حُكْمَهُ في أَهْلِ السَّماءِ وأَهْلِ الاْرْضِ لَواحِدٌ.» «فرمان او درباره اهل آسمان ها و زمين يكى است.»
درباره امانت عرضه شده بر آسمان‌ها فرمود:
«ثُمَّ أَداءَ الاَْمانَةِ، فَقَدْ خابَ مَنْ لَيْسَ مِنْ أَهْلِها، إِنَّها عُرِضَتْ عَلَى السَّماواتِ الْمَبْنِيَّةِ.» «سپس (وظيفه الهى هر كس) اداى
امانت است، چه اين كه آن كس كه اهل
امانت نباشد، هرگز به مقصد نمى‌رسد (بدانيد) امانت بر آسمان‌هاى بنا شده.»
مواردی متعدد از این کلمه در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سمآء»، ج۱، ص۵۵۴.
