• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَلْل (به فتح سین و سکون لام) از واژگان قرآن کریم به معنای کشیدن است. از مشتقات سلل که در آیات قرآن ذکر شده سُلالَه است. سُلالَه (به ضم سین و فتح لام) به معنای چکیده و صاف شده است.



سَلْل به معنای كشيدن است. در اقرب گويد: آن انتزاع و خارج كردن است با نرمى مثل كشيدن تیغ از غلاف و موی از خمیر.
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
راغب ملايمت را قيد نكرده و گويد: مانند كشيدن شمشیر از غلاف و كشيدن چيزى از خانه به طريق سرقت و كشيدن پسر از پدر.


(قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ‌ يَتَسَلَّلُونَ‌ مِنْكُمْ لِواذاً ...) (خداوند كسانى از شما را كه پشت سر ديگران پنهان مى‌شوند، و يكى پس از ديگرى فرار مى‌كنند مى‌داند....)
لواذ از «لاذ- يلوذ» به همديگر پناه بردن است تسلّل خروج پنهانى است. يعنى «خدا داناست به آنان كه در پناه يكديگر پنهانى از محضر رسول او خارج می‌شوند.» آنگاه كه حضرت رسول (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) مردم را به جهاد و نحو آن دعوت می‌كرد بعضى‌ها در پشت سر ديگران پنهانى از مسجد خارج می‌گشتند آيه درباره آنهاست.
در نهج البلاغه نامه ۷۰ به سهل بن حنیف نوشته‌ :«بَلَغَنِي أَنَّ رِجَالًا مِمَّنْ قِبَلَكَ‌ يَتَسَلَّلُونَ‌ إِلَى مُعَاوِيَةَ فَلَا تَأْسَفْ عَلَى مَا يَفُوتُكَ مِنْ عَدَدِهِمْ.» «شنيدم بعضى از مردمان شهر تو پنهانى به طرف معاویه می‌روند از رفتن اين عدّه متأسّف نباش.»

۲.۱ - سلاله

(وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ‌ سُلالَةٍ مِنْ طِينٍ) (و ما انسان را از عصاره‌اى از گِل آفريديم.)
(ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ‌ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ) (سپس نسل او را از عصاره‌اى از آب ناچيز و بى‌قدر آفريد.)
سلالة فقط در اين دو جا از قرآن آمده است. اهل لغت آن را چكنده و صاف شده گفته‌اند. فرزند را سلاله و سليله و سليل گفته‌اند كه چكيده و كشيده مرد است.
سلاله در هر دو آيه نکره است مراد از آن در آيه دوم بنا بر علم امروز سلول مرد (اسپرماتوزئيد) است كه چكيده منی و بوجود آمده در آن و صاف شده از آن است. به نظرم مراد از سلاله اول هم همان سلّول است منتهى در خلقت اول همان سلّول در ميان گلى به خصوص بود، پس جاى سلّول در اول گل و لجن بود. و در خلقت دوم جاى آن منى است مثل‌ (خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ) (و انسان را از خون بسته‌اى خلق كرد.) بنا بر آن كه علق جمع علقه به معنى كرم و زالو است.
در نهج البلاغه خطبه ۱۶۱ راجع به دو نوع خلقت فرموده‌ : «بدئت‌ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِينٍ‌. وَ وَضَعَتْ‌ فِي قَرارٍ مَكِينٍ. إِلى‌ قَدَرٍ مَعْلُومٍ‌.» (آفرينشت از عصاره گِل آغاز شد و در جايگاه آرام قرار داده شدى تا زمانى مشخّص و سرآمد معيّن.)


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۹۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۹۷.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۱۸.    
۶. نور/سوره۲۴، آیه۶۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۹.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۶۷.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۳۱.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۴۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۷۷.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۴۷.    
۱۳. نهج البلاغه، تحقیق الحسون، نامه۷۰، ص۷۵۸.    
۱۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۲.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۴۲.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۹.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۳.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۵۱۸.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۳۵.    
۲۰. سجده/سوره۳۲، آیه۸.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۵.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۵۰.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۷۴.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۵۱۲.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۲۱۲.    
۲۶. علق/سوره۹۶، آیه۲.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۷.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۲۳.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۴۸.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۸۱.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۸۰.    
۳۲. نهج البلاغه، تحقیق الحسون، خطبه۱۶۳، ص۳۵۸.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه روان فارسی، ص۳۵۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سلل»، ج۳، ص۲۹۵.    






جعبه ابزار