• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلب (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سلب، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای کیفیت قضیه، دالّ بر رفع نسبت ایجابی محمول از موضوع، و رفع اتصال یا انفصال بین مقدم و تالی است.



سلب و ایجاب، دو طرف کیفیت قضیه‌اند. و هر قضیه‌ای یا سالبه (دارای کیفیت سلب) و یا موجبه (دارای کیفیت ایجاب) است.
[۱] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۱.
[۳] ابن رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب العبارة، ص۶۹.
[۴] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۵۴.
[۵] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۵۲.
[۶] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵.



سلب در قضیه حملیه، رفع نسبت ایجابی محمول از موضوع است؛ مثل: «بعضی انسان‌ها عالم نیستند» و در قضیه شرطیه متصله، اتصال و پیوستگی میان مقدّم و تالی را نفی می‌کند؛ مثل: «چنین نیست که اگر کسی غذای زیاد بخورد سلامتی به دست می‌آورد» و در شرطیه منفصله، عناد و جدایی میان مقدّم و تالی را نفی می‌کند؛ مثل: «چنین نیست که مثلث یا قائم الزاویه است یا متساوی الساقین». سلب، بعد از تصور ایجاب حاصل شده است، زیرا معنای سلب در قضیه، حکم به عدم وجود محمول برای موضوع، یعنی عدم مضاف است نه عدم مطلق و تا وجود چیزی برای چیزی تصور نشود عدم آن قابل تصور نیست.
[۱۲] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۹۰.
[۱۴] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۴.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابن رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب العبارة.
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.    
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین.    
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۱.
۲. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۵۳.    
۳. ابن رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب العبارة، ص۶۹.
۴. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۵۴.
۵. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۵۲.
۶. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵.
۷. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۸۲.    
۸. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۸۱.    
۹. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۶۹.    
۱۰. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۴۰.    
۱۱. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۲۱.    
۱۲. ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۹۰.
۱۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۶۶.    
۱۴. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۴.
۱۵. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۲۹.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سلب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۷.    



جعبه ابزار