سَقَط (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَقَط (به فتح سین و قاف) و
سُقوط (به ضم سین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای افتادن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
سَقطَة (بر وزن کثرت) به معنای لغزش و افتادن شدید و
مَسْقَط (به فتح میم و سکون سین) به معنای محل سقوط است. نوزده مورد از این واژه در نهج البلاغه آمده است.
سَقَط و
سُقوط به معنای افتادن آمده است.
امام علی (علیه‌السلام) درباره کسی که: احتمال می‌داد رفتن به
صفّین از روی
جبر و
قضاء و قدر حتمی بوده فرمود:
«وَ لَوْ كانَ ذلِكَ كَذلِكَ لَبَطَلَ الثَّوابُ و الْعِقابُ، وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعِيدُ.» «اگر رفتن با قضا و قدر حتمی بوده باشد،
ثواب و
عقاب باطل گشته و وعده خوب و بد ساقط می‌شد.»
(شرح‌های حکمت:
)
عمّار بن یاسر با
مغیرة بن شعبه سخن می‌گفت امام (علیه‌السّلام) فرمود:
«دَعْهُ يَا عَمّارُ، فَإِنَّهُ لَمْ يَأْخُذْ مِنَ الدّينِ إِلاَّ مَا قَارَبَتْهُ الدُّنْيا، وَ عَلى عَمد لَبَّسَ عَلى نَفْسِهِ، لِيَجْعَلَ الشُّبُهاتِ عاذِراً لِسَقَطاتِهِ.» «عمار او را بگذار، او از این دین فقط چیزی را اخذ کرده که به دنیا نزدیکش کند، و از روی عمد خود را مشتبه کرده که شبهه‌ها را برای لغزش‌ها و اشتباهات خود عذر قرار دهد.»
(شرح‌های حکمت:
)
«وَيَعْلَمُ مَسْقَطَ الْقَطْرَةِ» «محل سقوط قطره
باران را می‌داند.»
(شرح‌های خطبه:
)
جمع مسقط، مساقط است.
«أَرَأَيْتَ لَوْ أَنَّ الَّذِينَ وَراءَكَ بَعَثُوكَ رائِداً تَبْتَغي لَهُمْ مَساقِطَ الْغَيْثِ» (اگر آنها تو را گسيل مى‌داشتند كه محلّ ريزش باران را برايشان بيابى)
(شرح‌های خطبه:
)
«يَعْلَمُ مَساقِطَ الاَْوْرَاقِ، وَ خَفيَّ طَرْفِ الاَْحْداقِ» (او به خوبى از محلّ سقوط برگ‌ها و حركات مخفيانه چشم‌ها آگاه است)
(شرح‌های خطبه:
)
نوزده مورد از واژه سقط در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سقط»، ج۱، ص۵۳۹.
