سفرنامه رضا قلی میرزا نایب الایاله (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سفرنامه رضا قلی میرزا اثر رضا قلی میرزا، نوه فتحعلی شاه است و در خاطرات خود از سفر به
انگلستان به توصیف نظام پارلمانی این کشور پرداخته است.
این سفرنامه شامل دو قسمت است. قسمت اول در ذکر وقایع فوت فتحعلی شاه و جانشینان او و قسمت دوم شرح مسافرت رضا قلی میرزا به
بغداد ، شام،
بیروت و بعضی از کشورهای اروپائیست.
وی دولت انگلستان را شامل دو بخش خاص و عام می‌دانست؛ دولت خاص را شامل پادشاه و وزرا و بعضی از ارکان دولت و دولت عام را همه مردم، از پادشاه الی
فقیر می‌دانست. او معتقد بود این مردمند که حکومت می‌کنند و پشتوانه چنین نظامی آرا و مشارکت عموم است که در نهاد پارلمان تبلور می‌یابد. رضا قلی میرزا در این سفرنامه علت وجودی پارلمان بر مبنای مشارکت عمومی وجایگزینی دموکراسی پارلمانی به جای دموکراسی مستقیم را بیان می‌کند.
ویژگی عام نوشته‌های این دوره این است که تنها به توصیفی از نظام پارلمانی، دموکراسی و آزادی در غرب بسنده کرده‌اند و وارد چارچوب‌ها و ارکان اندیشه دموکراسی و پارلمان تاریسم نشده‌اند. به نظر می‌رسد، کمترین اثر این سفرنامه‌ها- که غالبا توسط وابستگان دربار و مامورین و
سفرای حکومتی نگارش یافته است- آگاهی دادن به دست اندرکاران امور کشور و صاحب منصبان، پیرامون شیوه‌های نوین فرمانروایی و نقش مردم در حکومت بوده و این موضوع در گسترش روند اصلاح و دگرگونی و زمینه سازی تبدیل نظام سلطنتی به مشروطه پارلمانی موثر بوده است.
این سفرنامه، با انشائی ساده آنچه را که دیده و در ماموریت خود انجام داده، به رشته تحریر کشیده است و صرف نظر از طرز جمله بندی و رعایت اصول و دستور زبان، دارای مطالب مستند است که بسیار ارزنده و قابل استفاده به نظر رسیده است.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
