سفر به ولایت عزرائیل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «سفر به ولایت عزرائیل»، تالیف
جلال آل احمد به
زبان فارسی ، گزارش
سفر مولف به
اسرائیل می‌باشد. این اثر؛ شامل تحلیل‌ها و نقطه نظرهای سیاسی مرحوم آل احمد درباره اسرائیل، جهان
اسلام و وضعیت اعراب است.
این اثر شامل تحلیل‌ها و نقطه نظرهای سیاسی مرحوم آل احمد درباره اسرائیل، جهان
اسلام و وضعیت
اعراب است. آل احمد ابتدا عنوان کتابش را توضیح می‌دهد و
ولایت را به دو معنی در نظر می‌گیرد؛ یکی اینکه «حکومت اولیا جدید بنی اسرائیل بر ارض موعود» اتفاق افتاده نه «حکومت ساکنان
فلسطین بر فلسطین» و دیگر اینکه سرزمین فعلی اسرائیل شبیه یک
مملکت نیست. به این طریق به نقد طنزآمیز و دردمندانه
وحدت و شکست اعراب و خفت و حماقت آنها و دردمنشی اسرائیل و زورگویی‌های آن و سوء استفاده از وضعیتی که از مظلوم نمایی در
جنگ جهانی دوم نصیبش شده است. این کتاب
استراتژی غرب را در مقابل
شرق نشان می‌دهد که چگونه با تاسیس اسرائیل خود را به معادن
نفت و ثروت‌های جوامع اسلامی برسانند. آل احمد در روزگاری که ظواهر اسرائیل هنوز آنقدر مهم نبود برای متفکران ایرانی، وی به دنبال ریشه‌های این مفهوم می‌رود و کار را به جایی می‌رساند که برای شناخت بهتر این مفهوم در پایان سفرش از
اروپا رهسپار فلسطین می‌شود. سخت است باور این که آل احمد با همان اطلاعات محدودش (نسبت به آینده) پیش بینی‌ای در مورد اسرائیل و
خاورمیانه می‌کند که امروز ما درستی آن را شاهدیم و در مورد افکار جهانی فرانسوی‌ها این گونه می‌نوسید:
... و این
منی که از این اعراب بی اصالت چنین چوب‌ها خورده است، اکنون از حضور اسرائیل در شرق شاد است. از حضور اسرائیل که می‌تواند لوله نفت شیوخ را ببرد و نطفه طلب حق و انصاف را در دل هر عرب بدوی بنشاند و
سر خرها بسازد برای حکومت‌های بی قانون عهد دقیانوسی ایشان. این پوسته‌ها که پایه درخت کهن اما تنومند
اسلام در این صحراهای
فقر مانده‌اند- به علامت سوسماری که روزگاری زندوزایی داشته، باید به تندباد وحشت حضور اسرائیل از جا کنده شوند تا من شرقی بتواند از جبروت حکومت‌های دست نشاندهی نفت خلاصی یابد و حضور اسلام را لمس کند که اکنون زیر زنجیر تانک‌های امریکایی در سراسر شرق می‌کوبندش و حضورش را به حضوری مخفی بدل کرده‌اند و بی دسترس به وسایل انتشاراتی و منابع کسب خبر در خواب اصحاب کهف فروش کرده‌اند.... آل احمد با نوشتن این جملات در این کتاب ثابت کرده است، روشنفکر چیزی را می‌بیند که دیگران نمی‌بیند. در تمام کتاب نباید از زبان طنزآمیز و کنایه آمیز آل احمد غافل شد که کجا وی زبانش را رندآمیز می‌کند و کجا جدی. به هر حال جلال آل احمد کوشیده است، به دور از
تعصب به مسئله اسرائیل نگاه کند و حتی جایی که می‌خواهد آغاز یک نفرت
را شرح دهد از قلم دوستش می‌نویسد تا این بی طرفی را باز حفظ کند. در این کتاب در کنار تمام موضوعات یک سوال بسیار مهم و تامل برانگیز مطرح می‌شود:... و اگر در آن
جنگ‌های صلیبی اروپاییان باختند در عوض
علم و
صنعت عالم اسلام را به غنیمت بردند و این بار به کمک همان علم و صنعت و به کمک باور بزرگ دیگر که
استعمار بین المللی است و یک نوچه کوچک که عبارت باشد از
صهیونیسم ، از نو به همان جنگ آمده‌اند. و آیا ممکن هست که ملت‌های مسلمان عالم در این جنگ جدید آنچه را که در آن یکی به غرب داده بودند باز بستانند؟. ...
کتاب شامل؛ فهرست مطالب، مقدمه، ولایت
عزرائیل و ضمائم می‌باشد. این اثر دست نوشت‌های آل احمد در زمان دیدار از اسرائیل می‌باشد که به صورت خاطره نویسی و با نثری ادبی تدوین شده است.
۱. مقدمه ناشر بر کتاب به مطالبی؛ همانند: کارنامه ما، سفرهای جلال، سفرنامه‌های جلال و مطالبی در مورد کتاب و مولف آن می‌پردازد. کتاب با پیش درآمدی از آل احمد شروع می‌شود. مولف در این پیش درآمد ولایت را معنی می‌کند که «اول اینکه
حکومت یهود در آن سرزمین
فلسطین ، نوعی «
ولایت » است و نه «
دولت ». حکومت اولیاء جدید بنی اسرائیل است بر ارض موعود، نه حکومت ساکنان فلسطین بر فلسطین...».
۲. بحث دوم این کتاب با نام «آغاز یک جذبه»، به دیدار از بنای یادبود کشته شدگان
جنگ جهانی دوم آغاز کرده و سپس به خرده گیری از اعراب می‌پردازد؛ همانند: «بر
سر یکی از تپه‌های حومه
اورشیلم بنای یادبودی ساخته‌اند، برای تمام آنها که در بازداشتگاه‌های
زمان جنگ دوم سوخته‌اند یا مرده‌اند یا کشته شده‌اند، به اسم «یدوشم» (دست و نام). چهار دیواری عظیم از سنگ خارا. قلوه سنگ‌های سه چهار خرواری دره
اردن . هر یک تیله انگشتی دیوان. و سقفی یک
پارچه و قطور بر
سر این چهار دیوار. و دری بزرگ و زمخت و سیاه از ورق آهن نخاله. و همه جا شباهت‌های فراوان با مقبره آخرین کشته‌های فاشیسم در رم...» .
۳. بحث سوم با نام «ولایت بیشرق و غرب» به محدوده دولت اسرائیل می‌پردازد. «پیش از ورود به اورشلیم گمان نمی‌کردم که چیزی از آن در دست یهود باشد. اما این طور نبود. هسته اصلی شهر، البته در دست اردنی هاست. در درون حصار بلند کهنه اش و با «
دیوار ندبه » و «
مسجد الاقصی ». و قسمت شرقی آن، «تپه زیتون» که مهبط چه بسا وحی‌ها بود بر
حضرت مسیح ...» .
۴. بحث چهارم کتاب نیز با نام «سنگ اول بنا زیر پی می‌ماند»، به دیدار از یک بنای تاریخی پرداخته است. «... پس از شام بردندمان به تماشای مجلس هفتگی اهالی کیبوتص. تالاری بود بزرگ و در حدود چهارصد نفر
زن و
مرد و
پیر و
جوان نشسته. مردها، سیگار کشان و زن‌ها کاموابافان. و چشم‌ها به نمایشی که روی صحنه می‌گذشت. بی صحنه آرایی و از این حرف‌ها. و نمایش دادگاهی. فقط گوشه بالای تالار، صندلی‌ها را نیم دایره، رو به تماشاچیان چیده بودند...» .
۵. بحث آخر کتاب با نام «آغاز یک نفرت» به اشغال فلسطین به دست یهودیان می‌پردازد. اینکه «... وجدان ناراحت اروپا و آمریکا دارد با اعراب می‌کند. به مناسبت این که
نازیسم - این گل
سر سبد
تمدن بورژوایی
غرب شش میلیون یهودی فلک زده را در آن کوره‌های آدم پزی ریخت- امروز دو سه میلیون عرب‌های فلسطین و غزه و غرب اردن باید در حمایت سرمایه داران
وال استریت و
بانک روچیلد کشته و آواره بشوند. و چون حضرات روشنفکران اروپایی در جنایت‌های
هیتلر شریک بوده‌اند و در همان ساعت دم بر نیاورده بوده‌اند، حالا به همان یهودی‌ها در خاورمیانه
سر پل داده‌اند تا ملل
مصر و
سوریه و
الجزایر و
عراق شلاق بخورند و دیگر خیال مبارزه ضد
استعمار غرب را در
سر نپرورند و دیگر
کانال سوئز را رو به ملل متمدن نبندند!. ..» .
۶. بخش ضمایم کتاب؛ شامل مباحثی همانند: تفسیری بر روابط
ایران و اسرائیل، بین الملل
سوسیالیست‌ها و اسرائیل، گزارشی از
اردن ، بیانیه اردن، پیام نسخت وزیر اسرائیل به
ملک حسین (
صبح پنجم ژوئن). .. می‌پردازد.
کتاب به وسیله شمس آل احمد تحقیق و به چاپ رسیده است، کتاب دارای حواشی است که بوسله محقق به آن افزوده شده است.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
