زٰاغَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زٰاغَ:(ما زاغَ الْبَصَرُ) «زٰاغَ» از ماده
زَيْغ (به فتح زاء و سکون یاء) به معنای انحراف از حق است.
اشاره به اين معناست كه
چشم پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در مشاهده خود نه
چپ و
راست شد، و نه از حد و مقصد تجاوز كرد، و آن‌چه را ديد عين واقعيت بود (زيرا
زاغ از ماده زيغ به معنای انحراف به چپ و راست است، و طغى از ماده طغيان به معنى تجاوز از حد است.
به تعبير ديگر
انسان به هنگام مشاهده چيزى، وقتى به اشتباه مى‌افتد كه دقيقا به خود آن توجه نكند يا به چپ و راست، يا ما وراء آن بنگرد.
به موردی از کاربرد «
زٰاغَ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغَى) «چشم او هرگز منحرف نشد و طغيان نكرد آن‌چه ديد واقعيّت بود.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى) کلمه «زيغ» كه مصدر
فعل «
زاغ» است به معناى انحراف از حالت تعادل و استقامت است، و كلمه «طغيان» كه مصدر فعل «طغى» است، در هر عملى به معناى تجاوز از حد در آن عمل است.
و زيغ بصر به اين معنا است كه چشم آدمى چيزى را به آن صورت كه هست نبيند، و طورى ديگر ببيند، و طغيان بصر به اين معنا است كه چيزى را ببيند كه اصلا حقيقت ندارد، و منظور از بصر چشم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) است. و معناى آيه اين است كه چشم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آن‌چه را كه ديد بر غير صفت حقيقيش نديد، و چيزى را هم كه
حقیقت ندارد نديد، بلكه هر چه ديد درست ديد، و مراد از اين ديدن رؤيت قلبى است نه رؤيت با ديده
سر.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «زاغ»، ص ۲۸۰.
