• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زَيْد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: زَیْد (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: زَیْد (مفردات‌قرآن)، زادَتْهُمْ (لغات‌قرآن).


زَيْد ( به فتح زاء و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای زيادت، نمو كردن و زياد شدن است.
مشتقات آن عبارتند از:
اِزدياد (به کسر الف) نيز به همان معنى است، لازم و متعدى آن، هر دو در نهج البلاغه آمده است؛
اِستزاده (به کسر الف) براى طلب است؛
مَزيد (به فتح میم) مصدر ميمى و اسم مفعول است به معنی زيادت و زياد شده؛
مُزداد (به ضم میم) اسم فاعل از افتعال است.

زَيْد
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۷.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۵۹.    
به معنای زيادت، نمو كردن و زياد شدن است.
اِزديادنيز به همان معنى است؛
اِستزاده براى طلب است؛
مَزيد مصدر ميمى و اسم مفعول است به معنی زيادت و زياد شده؛
[۳] شرتونی، سعید، أقرب الموارد، ج۲، ص۵۷۷.    

مُزداد اسم فاعل از افتعال است.
برخی از مواردی که در نهج‌البلاغه به کار رفته است، به شرح ذیل است:

۲.۱ - مُزْدادٌ - حکمت ۲۷۴ (درباره انجام عمل)

امام علی (علیه‌السلام) فرموده: «جاهِلُكُمْ مُزْدادٌ، وَ عالِمُكُمْ مُسَوِّفٌ»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۶، حکمت ۲۷۴.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۲۲، حکمت ۲۸۳.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۵، حکمت ۲۸۳.    

«جاهلتان عمل را بدون بصيرت زياد مى‌كند و عالمتان امروز و فردا مى‌نمايد.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹، حکمت ۲۸۳.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۶.    

(شرح‌های حکمت:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۶-۶۵۷.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۳۵۷.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۷۲.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۷۵.    
)


۲.۲ - ازْداد - حکمت ۵ (درباره ایمان)

و نيز فرموده: «إنَّ الاْيمانَ يَبْدو لُمْظَةً في الْقَلْبِ، كُلَّما ازْداد الاْيمانُ ازْدادَتِ الُّلمْظَةُ»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۶، حکمت ۵.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۱۳، حکمت ۵.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۸، حکمت ۵.    

(ایمان، نخست به صورت نقطه سفيد و درخشانى در دل آشكار مى‌شود و هر اندازه كه ايمان افزايش يابد، سفيدى آن نقطه گسترش مى‌يابد.)
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۹، حکمت ۵.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۴.    

(شرح‌های حکمت:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۴-۶۳۵.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۱۸۹.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۳۷.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۱۱.    
)


مواردی از این ماده در نهج البلاغه به کار رفته است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۷.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۵۹.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد، ج۲، ص۵۷۷.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۶، حکمت ۲۷۴.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۲۲، حکمت ۲۸۳.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۵، حکمت ۲۸۳.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹، حکمت ۲۸۳.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۶.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۶-۶۵۷.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۳۵۷.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۷۲.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۷۵.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۶، حکمت ۵.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۱۳، حکمت ۵.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۸، حکمت ۵.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۹، حکمت ۵.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۴.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۴-۶۳۵.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۱۸۹.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۳۷.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۱۱.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زید»، ج۱، ص۵۰۷.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 274 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 5 نهج البلاغه
جعبه ابزار