زَحْم (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَحْم (به فتح زاء و سکون حاء) و
زِحام (به کسر زاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای در تنگی قرار دادن است.
امام علی (علیهالسّلام) درباره اهل ضلال از این واژه استفاده کرده است. این واژه سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
زَحْم این کلمه که در
قرآن مجید نیامده به معنی در تنگی قرار دادن است همچنین است
زِحَام، گویند: «زحمه زحما و زحاما: ضایقه و دافعه فی مضیق»
امام (علیهالسّلام) درباره اهل ضلال فرموده:
«ازْدَحَمُوا عَلَى الْحُطَامِ، وَتَشَاحُّوا عَلَى الْحَرَامِ» «بر مال دنیا ازدحام کرده و بر
حرام با یکدیگر جنگیدند»
(شرحهای خطبه:
)
در
حکمت ۲۴۳ فرموده:
«إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ» «چون جوابها با یکدیگر ازدحام کردند، جواب صحیح پنهان ماند.»
(شرحهای حکمت:
)
به
معاویه مینویسد:
«وَأَنَا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ فِي جَحْفَل... شَدِيد زِحَامُهُمْ، سَاطِع قَتَامُهُمْ» «من به سرعت به طرف تو خواهم آمد در لشکری که ازدحام آنها زیاد و غبارشان به هوا بلند شده است.»
(شرحهای نامه:
)
سه مورد از این ماده در «نهج» یافته است.
•
قرشی بنایی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زحم»، ج۱، ص۴۹۳.