زعم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَعْم (به فتح زاء و سکون عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای قول
باطل و
دروغ و قول
حق که در هر دو ضدّ به کار رود و بیشتر در قول مشکوک گفته می‌شود. مشتق این ماده در
نهج البلاغه، به صورت:
زَعیم (به فتح زاء) به معنای
کفیل و عهده‌دار آمده است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره
توحید از این کلمه استفاده کرده است. از این ماده هفده مورد در نهج البلاغه آمده است.
زَعْم قول باطل و دروغ و قول حق، در هر دو ضدّ به کار رود و بیشتر در قول مشکوک گفته می‌شود.
راغب گوید: آن حکات قولی است که احتمال دروغ دارد.
«
زَعیم» به معنای کفیل و عهده‌دار است.
امام (علیه‌السّلام) درباره توحید فرمود:
«فَالوَيْلُ لِمَنْ جَحَدَ الْمُقَدِّرَ، وَأَنْكَرَ الْمُدَبِّرَ! زَعَمُوا أَنَّهُمْ كَالنَّبَاتِ مَا لَهُمْ زَارعٌ» «و‌ای بر آنکه خدای تقدیر کننده و تدبیر کننده را
انکار نماید گمان کرده‌اند که مانند علف‌های خود رو، رویاننده ندارند.»
(شرح‌های خطبه:
)
و بعد از
بیعت خویش چنین سخن راند:
«ذِمَّتي بِمَا أَقُولُ رَهِينَةٌ وَأَنَا بِهِ زَعِيمٌ: إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ العِبَرُ... حَجَزَهُ التَّقْوَى عَنْ تَقَحُّمِ الشُّبُهَاتِ» «عهده‌ام به آنچه می‌گویم گروگان است و من به گفته خویش عهده دارم (کنایه از حقیقت‌گویی و التزام) آنکه عبرت‌ها حق را برای او روشن کرده،
تقوی از وارد شدن به
شبهات منعش می‌کند.»
(شرح‌های خطبه:
)
از این ماده هفده مورد در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زعم»، ج۱، ص۴۹۶.
