• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زحم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفردات نهج البلاغه (جلد ۱)

زَحْم (به فتح زاء و سکون حاء) و زِحام (به کسر زاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای در تنگی قرار دادن است. امام علی (علیه‌السّلام) درباره اهل ضلال از این واژه استفاده کرده است. این واژه سه بار در نهج البلاغه آمده است.


زَحْم
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۳.    
[۲] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۷۸.    
این کلمه که در قرآن مجید نیامده به معنی در تنگی قرار دادن است همچنین است زِحَام، گویند: «زحمه زحما و زحاما: ضایقه و دافعه فی مضیق»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۵۲۸.    


امام (علیه‌السّلام) درباره اهل ضلال فرموده: «ازْدَحَمُوا عَلَى الْحُطَامِ، وَتَشَاحُّوا عَلَى الْحَرَامِ»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۰-۳۱۱، خطبه۱۴۴.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۳۷-۳۸، خطبه۱۴۰.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۱، خطبه۱۴۴.    
«بر مال دنیا ازدحام کرده و بر حرام با یکدیگر جنگیدند»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۵، خطبه۱۴۴.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۱.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۶۲۴-۶۲۵.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۴۰-۴۲.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۸۹-۹۰.    
)
در حکمت ۲۴۳ فرموده: «إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت۲۳۴.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۰۷، حکمت۲۴۳.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱۱، خطبه۲۴۳.    
«چون جواب‌ها با یکدیگر ازدحام کردند، جواب صحیح پنهان ماند.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۱، حکمت۲۴۳.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۶.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۶.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۳۳.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۱۱.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۷۶.    
)
به معاویه می‌نویسد: «وَأَنَا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ فِي جَحْفَل... شَدِيد زِحَامُهُمْ، سَاطِع قَتَامُهُمْ»
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۵، نامه۲۸.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۴۰، نامه۲۸.    
[۲۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۸۹، نامه۲۸.    
«من به سرعت به طرف تو خواهم آمد در لشکری که ازدحام آنها زیاد و غبارشان به هوا بلند شده است.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۹، نامه۲۸.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۵۱.    
(شرح‌های نامه:
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۸.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۴۳۴.    
)

سه مورد از این ماده در «نهج» یافته است.
[۲۹] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۰، خطبه۱۴۴.    
[۳۰] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت۲۳۴.    
[۳۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۵، نامه۲۸.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۳.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۷۸.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۵۲۸.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۰-۳۱۱، خطبه۱۴۴.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۳۷-۳۸، خطبه۱۴۰.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۱، خطبه۱۴۴.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۵، خطبه۱۴۴.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۰.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۱.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۶۲۴-۶۲۵.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۴۰-۴۲.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۸۹-۹۰.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت۲۳۴.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۰۷، حکمت۲۴۳.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱۱، خطبه۲۴۳.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۱، حکمت۲۴۳.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۶.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۶.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۳۳.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۱۱.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۷۶.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۵، نامه۲۸.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۴۰، نامه۲۸.    
۲۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۸۹، نامه۲۸.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۹، نامه۲۸.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۵۱.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۸.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۴۳۴.    
۲۹. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۰، خطبه۱۴۴.    
۳۰. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۹، حکمت۲۳۴.    
۳۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۵، نامه۲۸.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زحم»، ج۱، ص۴۹۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 234 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 144 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 28 نهج البلاغه
جعبه ابزار