رَهینَه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَهینَه: (بِمَا كَسَبَتْ رَهينَةٌ) «رَهینَه» از مادّه «
رهن» به معناى «گروگان» است،
و آن وثيقه‌اى است كه معمولًا در مقابل
«وام» مى‌دهند، گويى تمام وجود انسان در گرو انجام وظائف و تكاليف او است و هنگامى كه آن را انجام مى‌دهد، آزاد مى‌گردد و گرنه در قيد اسارت باقى خواهد ماند. از بعضى از كلمات اهل لغت چنين بر مى‌آيد كه يكى از معانى
«رهن» ملازمت و همراهى است، طبق اين معنا، مفهوم آيه چنين مى‌شود كه همه همراه اعمال خويشند، خواه نيكوكاران، و خواه بدكاران. ولى به قرينه آيات بعد،
تفسير اول مناسب‌تر است.
(كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ) (آرى هركس در گرو اعمال خويش است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
رهينة به معناى
رهن و گروگان است، هم چنان كه
زمخشری در
کشاف گفته: كلمه
رهينة در آيه «
كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ» مؤنث
رهين نيست، كه كسى خيال كند چون كلمه نفس مؤنث است،
رهينه نيز مؤنث آمده، چون اگر اين منظور هم در كار باشد باز مى‌توانست مذكر بياورد، و بفرمايد بما كسبت
رهين براى اينكه صيغه فعيل در صورتى كه به معناى
مفعول باشد مذكر و مؤنث در آن يكسان است، هم در مذكر مى‌آيد و هم در مؤنث، بلكه اين كلمه اسمى است به معناى
رهن، مثل اينكه كلمه شتيمة اسم شتم است، گويا فرموده: كل نفس بما كسبت
رهن.
و معناى جمله بنا به گفته وى اين است كه: هر نفسى در گرو است، با آنچه كه كرده، و يا به سبب آنچه كرده، و يا در مقابل آنچه كرده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رَهِیْنَه»، ص۲۶۰.
