• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَمْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: رمل.


رَمْل (به فتح راء و سکون میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای شن و خاک است.
رِمْال (به کسر راء و سکون میم) جمع آن و به معنی شن‌ها است.
تَرْمیل (به فتح تاء و سکون راء) به معناى آلوده به خاک و آلوده به خون كردن است.
رَمَل (به فتح راء و میم) به معنى هروله و نوعى راه رفتن ميان رفتن و دويدن است.
اَرْمال (به فتح الف و سکون راء) یعنی فقير شدن و به خاک افتادن.
اَرْمَل (به فتح الف و سکون راء و فتح میم) به معنی مرد بى‌زن است.
اَرْمَلَه (به فتح الف و سکون راء و فتح میم و لام) به معنی زن بى‌شوهر است.
شش مورد از اين ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.



رَمْل به معنای شن و خاک است.
رَمْال جمع آن و به معنی شن‌ها است.
تَرْمیل به معناى آلوده به خاک و آلوده به خون كردن است.
رَمَل به معنى هروله و نوعى راه رفتن ميان رفتن و دويدن است.
اَرْمال یعنی فقير شدن و به خاک افتادن. «ارْمَلَ‌ القومُ‌: نفد زادهم و افتقروا»
اَرْمَل به معنی مرد بى‌زن است.
اَرْمَلَه به معنی زن بى‌شوهر است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱۹۲

امام علی (علیه‌السلام) درباره حج فرموده: «ثُمَّ أَمَرَ آدَمَ وَ وَلَدَهُ... يُهَلِّلونَ لله حَوْلَهُ، وَ يَرْمُلونَ عَلى أَقْدامِهِمْ شُعْثاً غُبْراً لَهُ» يعنى: « آن‌گاه به آدم و فرزندانش امر فرمود: لااله‌الّااللّه مى‌گويند در اطراف بیت و هروله مى‌كنند بر قدم‌هايشان، ژوليده مو و غبارآلود.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۱۱۴

همچنین لازم و متعدى به كار رفته است در دعای استسقاء فرموده: «اللَّهُمَّ سُقْيا مِنْكَ تُعْشِبُ بِها نِجادُنا... مِنْ بَرَكاتِكَ الْواسِعَةِ، وَ عَطاياكَ الْجَزيلَةِ، عَلى بَريَّتِكَ الْمُرْمِلَةِ، وَ وَحْشِكَ الْمُهْمَلَةِ.» یعنی: «خدايا از تو آبى مى‌خواهيم كه ارتفاعات ما با آن با علف مى‌شود... از بركات گسترده و عطاياى بزرگت بر مخلوق فقيرت و بر وحوش رها شده‌ات.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - نامه ۲۱

همچنینمی‌فرمایند: «تَمْنَعُهُ الضَّعِيفَ و الاَْرْمَلَةَ» یعنی: «انفاق را از ضعيف و بيوه زن منع مى‌كنى.» (شرح‌های نامه: )

۲.۴ - نامه ۴۱

و نيز فرموده: «مِنْ أَمْوالِهِمُ الْمَصونَةِ لاَِرامِلِهِمْ وَ أَيْتامِهِمُ» یعنی: «از اموالشان كه براى زنان بيوه و ايتامشان نگهدارى مى‌شد» (شرح‌های نامه: )

۲.۵ - خطبه ۹۰

درباره حق تعالی فرموده: «عالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرينَ... وَ ما تَسْقي الاَْعاصيرُ بِذُيولِها، وَ تَعْفو الاَْمْطارُ بِسُيولِها، وَ عَوْمِ بَناتِ الاَْرضِ في كُثْبانِ الرِّمالِ، وَ مُسْتَقَرِّ ذَواتِ الاَْجْنِحَةِ بِذُرا شَناخيبِ الْجِبالِ، وَ تَغْريدِ ذَواتِ الْمَنْطِقِ في دَياجيرِ الاَْوْكارِ» یعنی: «يعنى: خداوند سبحان عالم است به راز رازداران و عالم است به آن‌چه بادها با اطراف و دامن‌هاى خدا مى‌پراكنند و آن‌چه باران‌ها با سيل خود محو مى‌كنند و عالم است به شناكنان رفتن ريشه‌هاى نباتات در ميان تپّه‌هاى رمل و مى‌داند قرارگاه پرندگان را در قلّه‌هاى بالاى كوه‌ها و مى‌داند آواز خوانى بلبلان و پرنده‌ها را در تاريكى لانه‌ها.» (شرح‌های خطبه: ) سبحان الله از اين ترسيم علم خدا و از اين كلمات، چه كنم خدايا ديوانه مى‌شوم از اين عبارات، سلام بر تو اى مولا، اى درياى سخن، اى زبان ناطق خدا. «تسفى» یعنی مى‌پراكند. «اعاصير» یعنی بادهایی كه غبار مى‌انگيزانند، «تعفو» یعنی محو و زايل می‌كند، «عوم» یعنی شنا كردن، «كثبان» یعنی تپّه‌ها، «ذرى» جمع ذروه و به معنی بالاى شى‌ء است، «شناخيب» یعنی رؤس جبال، مفرد آن شنخوب يا شنخوبه است مثل عصفور و عصفوره، «تغريد»یعنی آوازه خوانى پرنده، «ياجير» یعنی ظلمت‌ها، مفرد آن ديجور است، «اوكار»: یعنی لانه‌ها، مفرد آن «وكر» است.


شش مورد از اين ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۰-۴۷۱.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۳۸۵.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۴۳۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۶۰-۴۶۱، خطبه ۱۹۲.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۷۱، خطبه ۱۹۰.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۹۳، خطبه ۱۹۲.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۷، خطبه ۱۹۲.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۳.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۷۴-۴۷۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۴۲۳-۴۲۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۵۰.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۵۶.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۶۶-۲۶۷، خطبه ۱۱۴.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۲۶، خطبه ۱۱۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۷۲، خطبه ۱۱۵.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۵، خطبه ۱۱۵.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۶-۱۸۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۱۳۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۸۹.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۶۲.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۰۵، نامه ۲۱.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳، نامه ۲۱.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۷، نامه ۲۱.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۹، نامه ۲۱.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۸۹.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۹۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۲۵۷.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۴.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۳۹.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۶۹، نامه ۴۱.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۷۳، نامه ۴۱.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۳، نامه ۴۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۴۵، نامه ۴۱.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۴۳.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۴۸-۱۴۹.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۰، ص۱۲۲.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۷۷.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۶۷.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۳-۲۰۶، خطبه ۹۰.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱ ص۱۷۸-۱۸۰، خطبه ۸۹.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۴-۱۳۵، خطبه ۹۱.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۴۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۶۷.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۹۸-۸۰۳.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۱۸۱-۱۸۷.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۵۸-۵۹.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۲۳.    
۴۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۶۰، خطبه ۱۹۲.    
۵۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۶۶-۲۶۷، خطبه ۱۱۴.    
۵۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۰۵، نامه ۲۱.    
۵۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۶۹، نامه ۴۱.    
۵۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون،ص۲۰۳-۲۰۶، خطبه ۹۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رمل»، ج۱، ص۴۷۰-۴۷۱.    






جعبه ابزار