رَدْهَة (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَدَه (به فتح راء و دال) و
رَدْهَة (به فتح راء و هاء و سکون دال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای گودالی که در آن آب جمع می‌شود.
از این لفظ فقط یک مورد در
نهج البلاغه آمده است.
رَدَه و
رَدْهَه به معنای گودالی که در آن آب جمع می‌شود.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
«شَیْطانُ الرَّدْهَةِ» به معنی
شیطان گودال همان «
ذو الثّدیة» از سران
خوارج است که در
نهروان کشته شد و در گودالی افتاد؛
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
من به
قتال اهل
ظلم و بیعت‌شکن و اهل
فساد مامور شده بودم، با بیعت‌شکنان (
اهل بصره) جنگیدم و با
قاسطون اهل بغی (
اهل شام) پیکار کردم و از دین خارج شدگان را ذلیل کردم:
«وَ اَمّا شَیْطانُ الرَّدْهَةِ فَقَدْ کُفیتُهُ بِصَعْقَة سَمِعْتُ لَها وَجْبَةَ قَلْبِهِ وَ رَجَّةَ صَدْرِهِ» «و اما شیطان گودال من از او کفایت شدم با غشوه‌ای که از آن خفقان قلبش و ارتعاش سینه‌اش شنیده شد.»
حرقوص بن زهیر ملقّب به «
ذو الثدیه» همان است که هنگام تقسیم
غنائم به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت: چرا با
عدالت رفتار نمی‌کنی؟ حضرت فرمود: وای بر تو اگر من عدالت نکنم چه کسی با عدالت رفتار خواهد کرد؟ آنگاه حضرت فرمود: در آینده توسط این شخص عدّه‌ای از
امّت من از
دین بیرون روند چنانکه تیر از کمان بیرون رود و حضرت او را «شیطان
الردهه» لقب داد.
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در «
جمل» به یاران خود فرمود: در میان کشته شدگان مردی را پیدا کنید که یک دستش مانند سینه زنان یک پارچه گوشت است. اگر بکشی مانند دست دراز می‌شود و اگر رها کنی مانند پستان زن در دوش او جمع می‌شود؛ یاران حضرت میان گشتگان گشتند چنان جنازه‌ای نیافتند، حضرت فرمود: آن را پیدا کنید، به
خدا نه
دروغ می‌گویم و نه دروغ خبرم داده‌اند، یارانش بالاخره در گودالی در میان آب چنان جنازه‌ای یافتند، حضرت با دیدن آن به
سجده افتاد و یارانش همه
تکبیر گفتند و با این جریان خبر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به وقوع پیوست که فرمود: عده‌ای از امّت من توسط او از دین بیرون می‌روند و معلوم شد، خوارج بیرون رفته از دین و واجب القتل بوده‌اند.
ابن ابی‌الحدید از بعضی نقل کرده که «
ذو الثدیه» روز نهروان با شمشیر کشته نشد، بلکه او را صاعقه زد.
مراد امام از کلمه «
صعقه» همان است.
از این لفظ فقط یک مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رَدَه»، ج۱، ص۴۴۳-۴۴۴.
