روز ملی فناوری فضایی (14 بهمن 1387)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![روز فناوری فضایی]()
روز ملی فناوری فضایی (۱۴ بهمن ۱۳۸۷)، یکی از مناسبت‌های مرتبط با سازمان فضایی
کشور جمهوری اسلامی ایران است. در تاریخ ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، نخستین ماهواره کاملا ایرانی به نام "امید"، با موفقیت به فضا پرتاب شده و جمهوری اسلامی ایران رسما به جمع کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست. این روز با هدف گرامیداشت تلاش‌های علمی دانشمندان در تاریخ کشور ثبت گردید و به پاس قدردانی از زحمات اندیشمندان و فعالان عرصه فضایی کشور و به منظور رونمایی از دستاوردهای این حوزه، هر ساله مراسمی با عنوان بزرگداشت روز فناوری فضایی با حضور مقامات عالی کشور، متخصصان، مدیران و کارشناسان حوزه فضایی کشور با تولی‌گری سازمان فضایی ایران برگزار می‌شود.
بهره‌برداری از فضا سرمایه‌ای بیکران و حق همه کشورهاست؛ به همین سبب تعمیق و توسعه تکنولوژی فضائی حق کشور جمهوری اسلامی ایران بوده و باعث ارتقای کیفیت زندگی مردم و همچنین موجب بالا بردن سطح علمی و فناوری کشور می‌گردد به گونه‌ای که تولید محصولات فضائی زمینه‌ساز پیشرفت صدها فناوری دیگر نظیر کامپیوتر، مکانیک، الکترونیک، فیزیک، متالورژی و... می‌باشد.
همچنین دسترسی به اطلاعات ماهواره‌ای امکان بررسی، تجزیه و تحلیل عوامل قدرت کشور نظیر صنعت، شبکه را‌ه‌ها، تولیدات کشاورزی، منابع طبیعی و معدنی به ویژه نفت و گاز و فلزات نادر و گران قیمت، همچنین اکتشاف منابع و معادن جدید را فراهم می‌کند. توسعه فناوری فضائی آمادگی اقتصادی، اجتماعی و نظامی کشور را بالا برده و قابلیت نظارت و دیده‌بانی را در اختیار کشور قرار می‌دهد. موانع طبیعی و جغراقیایی کشور مانند کویر، کوهستان و صعب‌العبور بودن این مناطق، فاصله بسیار زیاد بین روستاها و شهرها و همچنین وجود تاسیسات در سطح دریای
خلیج فارس،
دریای عمان و
دریای خزر، راه‌اندازی و برقراری سرویس‌های ماهواره‌ای را اجتناب ناپذیر می‌کند. بنابراین بستر‌سازی و توسعه این فناوری و استفاده فراگیر از آن برای کشورمان امری ضروری می‌باشد.
وظیفه برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی بر عهده
سازمان فضایی ایران است. توسعه فناوری ماهواره‌ای و مخابرات فضایی، سنجش از دور، پرتاب و حمل و نقل فضایی از یک طرف و توسعه منابع انسانی، ایستگاه‌های زمینی و زیرساخت‌های مناسب جهت هدایت و کنترل ماهواره‌ها از طرف دیگر، محور فعالیت‌های سازمان فضایی ایران است.
اولین موشک ایران برای مطالعات علمی و هواشناسی و همچنین پایه‌گذاری دستگاه‌های موقعیت‌یاب کنونی GPS در فروردین ۱۳۵۵ از میدان فرح (میدان رسالت) به فضا پرتاب شد.
ماهواره "مصباح" اولین پروژه ایران برای ساخت ماهواره پس از
انقلاب اسلامی بود. پروژه این ماهواره در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران آغاز شد و در آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یک شرکت ایتالیایی مشارکت داشتند. موافقت‌نامه ساخت ماهواره "مصباح" در سال ۱۳۷۶ میان وزارتخانه‌های علوم و ارتباطات به امضا رسید و ساخت نمونه آزمایشگاهی این ماهواره طی سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ با همکاری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و مرکز تحقیقات مخابرات و ساخت مدل مهندسی و فضایی ماهواره با همکاری شرکت ایتالیایی توسط نیروهای متخصص داخلی انجام شد.
کشور ایران در حال حاضر دارای فناوری‌های پرتاب فضایی زیرمداری و مداری است. در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ موشک ماهواره‌بر فضایی ایران به نام "سفیر" برای پروازی زیرمداری به فضا پرتاب شد. به گزارش برخی از منابع غربی موشک ماهواره‌بر سفیر گونه‌ای تغییریافته از موشک شهاب-۳ بود. گونه تکامل‌یافته‌تر این موشک برای پرتاب ماهواره ایرانی "امید" به مدار زمین در بامداد ۳ فوریه ۲۰۰۹ میلادی (۱۴ بهمن ۱۳۸۷) و در سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ استفاده شد.
در ۶ اسفند ۱۳۷۵، سازمان فضایی ایران یک پرتابه فضایی را در یک پرواز زیرمداری آزمایش کرد. این موشک حامل محموله‌ای آزمایشی بود که مشترکاً توسط وزارت علوم و وزارت دفاع طراحی و ساخته شده بود. این موشک تا ارتفاع ۱۵۰ کیلومتری زمین بالا رفت و بر طبق برنامه از پیش تنظیم شده، با چتر نجات به زمین فرود آمد. در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۶، سازمان فضایی ایران با پرتاب نخستین گونه از موشک کاوشگر-۱ با نام "سفیر" دومین پرواز فضایی زیرمداری خود را با موفقیت به انجام رساند. موشک سفیر از پایگاه فضایی جدید ایران در شاهرود به فضا پرتاب شد. با این پرتاب موفقیت‌آمیز، ایران یک گام به پرتاب ماهواره‌ها به مدار زمین نزدیک شده‌است.
چند دهه تلاش علمی محققین و دانشمندان و حمایت مسئولان کشور، موجب شد تا نخستین ماهواره کاملا ایرانی به نام امید در تاریخ ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، با موفقیت به فضا پرتاب شده و جمهوری اسلامی ایران رسما در باشگاه کشورهای دارای توانایی ساخت و پرتاب ماهواره قرار گیرد. این ماهواره سه ماه در فضا ماند و پس از پایان ماموریت به زمین بازگشت؛ به همین مناسبت شورای فرهنگ عمومی در مصوبه نخستین روز اردیبهشت ۱۳۸۸، سالروز پرتاب ماهواره ملی امید به فضا (۱۴ بهمن) را «روز ملی فناوری فضایی» نام نهاد.
این روز با هدف گرامیداشت تلاش‌های علمی دانشمندان در تاریخ کشور ثبت گردید و به پاس قدردانی از زحمات اندیشمندان و فعالان عرصه فضایی کشور و به منظور رونمایی از دستاوردهای این حوزه، هر ساله مراسمی با عنوان بزرگداشت روز فناوری فضایی با حضور مقامات عالی کشور، متخصصان، مدیران و کارشناسان حوزه فضایی کشور با تولی‌گری سازمان فضایی ایران برگزار می‌شود.
بعد از پرتاب ماهواره "امید" و قرار گرفتن آن در مدار، امیدهای تازه‌ای را برای توسعه این فناوری در کشور ایجاد شد، به گونه‌ای که تاکنون ماهواره‌های متعددی طراحی و ساخته شده است و کشور ایران نهمین کشور دنیا پس از
روسیه،
آمریکا،
فرانسه،
ژاپن،
چین،
انگلستان،
هند و رژیم اشغالگر قدس است که مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده است.
یک سال پس از ثبت روز ملی فناوری فضایی، در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ سازمان فضایی ایران کاوشگر-۳ را به همراه چند جانور شامل یک موش صحرایی، دو لاک‌پشت و چند کرم به فضای زیرمداری پرتاب نمود و زنده به زمین بازگرداند. این پرتابه قادر بود تا داده‌های الکترونیکی و تصاویر زنده از زمین را به مرکز مخابره نماید. در این پرتاب برای اولین بار سازمان فضایی ایران موفق به ارسال و زنده بازگرداندن موجود زنده شد.
رونمایی از ماهواره «طلوع»، نمونه مهندسی ماهواره «مصباح ۲» و «نوید علم و صنعت»، همچنین نمونه مدل اولیه ماهواره‌بر سیمرغ و موتور ماهواره‌بر آن از دستاوردهایی است که در این روز رونمایی شده است. افتتاح نخستین مرکز پردازش تصاویر ماهواره‌ای ایران و آزمایشگاه سه بعدی مجازی ماهواره‌ای نیز از دیگر دستاوردهای فضایی کشور در این روز بوده است. نمونه‌های مهندسی چهار ماهواره ظفر، رصد، فجر و دانشجویی امیرکبیر و نمونه مهندسی موتور ماهواره بر سفیر B۱ و کپسول زیستی کاوشگر ۴ دستاوردهایی بود که در سال ۸۹ رونمایی شد.
همچنین در ۲۴ اسفند ۱۳۸۹، سازمان فضایی ایران کاوشگر-۴ را که حامل کپسولی حیاتی حاوی یک عروسک بود را به فضا پرتاب نمود. در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۹۱، سازمان فضایی ایران کاوشگر پیشگام را به همراه یک میمون با موفقیت به مدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب نمود و آن را بازگرداند. در ۱۴ بهمن سال ۹۰ ماهواره نوید با موفقیت در مدار قرار گرفت و روز ملی فناوری فضایی ۹۱ از مدل مهندسی ماهواره ناهید و توسعه‌ای ماهواره زهره رونمایی شد، همچنین نخستین میمون پرتاب شده به فضا همراه با کاوشگر پیشگام که زنده به زمین بازگشت در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
در روز ملی فناوری فضایی در دهه فجر سال ۱۳۹۲ از ۲ ماهواره فضایی تدبیر و خلیج فارس رونمایی شد. همچنین در مهر ۹۲ و در هفته جهانی فضا، دومین میمون فضانورد ایرانی با کاوشگر پژوهش و با گاز مایع به فضا پرتاب شد که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت. در روز فناوری فضایی سال ۱۳۹۳ ماهواره ملی «فجر» و ماهواره بر سفیر با موفقیت به فضا پرتاب شد و در مدار زمین قرار گرفت. سال ۹۴ مراسم روز ملی فناوری فضایی نمایشگاهی از دستاوردهای چند سال اخیر ایران در عرصه فناوری فضایی برپا شد و «ماک آپ» فضای پیمای سرنشین‌دار ایرانی به نمایش درآمد.
ایران در حال حاضر در میان ۸ کشور دارای قدرت موشکی با قابلیت چرخش به دور زمین قرار گرفته است.
بازنویسی توسط گروه پژوهشی ویکی فقه.
روز ملی فناوری فضایی (۱۴ بهمن ۱۳۸۷)، یکی از مناسبت‌های مرتبط با سازمان فضایی 
