روح القدس (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روحِ الْقُدُس چیست؟: (وَ أَيَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ) مفسران بزرگ درباره
روح القدس ، تفسیرهای گوناگونی دارند:
• برخی گفته‌اند منظور
جبرئیل است،
• بعضی دیگر معتقدند «
روح القدس» همان نیروی غیبی است که
عیسی (علیه‌السّلام) را تایید می‌کرد و مردگان را زنده می‌کرد،
• بعضی از مفسران نیز
روح القدس را به معنی «
انجیل» تفسیر کرده‌اند.
ولی دو معنای اول نزدیکتر به نظر می‌رسد.
به موردی از کاربرد
رُوحِ الْقُدُس در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ قَفَّيْنا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَ آتَيْنا عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّناتِ وَ أَيَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّما جاءكُمْ رَسُولٌ بِما لا تَهْوَى أَنفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَريقًا كَذَّبْتُمْ وَ فَريقًا تَقْتُلُونَ) (ما به موسى كتاب
تورات داديم؛ و بعد از او، پيامبرانى پى در پى فرستاديم؛ و به عيسى بن مريم دلايل روشن داديم؛ و او را با
روح القدس تاييد كرديم. آيا چنين نيست كه هر زمان، پيامبرى چيزى برخلاف
هوای نفس شما آورد، (در برابر او
تکبّر كرديد و از
ایمان آوردن به او خوددارى نموديد)؛ پس عدّه‌اى را
تکذیب كرده، و جمعى را به
قتل رسانديد؟!)
شیخ طبرسی در
مجمع البیان می‌فرماید:
و توانايى داديم او را به واسطه
روح القدس،
قتاده و سدى و ضحاك و ربيع می‌گويند منظور از
روح القدس جبرئيل است. چرا جبرئيل
روح القدس ناميده شد؟ در آن چند احتمال است:
۱- همانطور كه
روح بدن را زنده می‌كند جبرئيل با ادلّه و
معجزاتی كه همراه دارد اديان را زنده می‌كند.
۲- چون جنبه
روحانيت او غالب است از اين رو او را
روح خوانند و سائر
ملائکه اگر چه نيز چنين هستند ليكن اين امتياز اسمى از نظر شرافت براى جبرئيل است.
۳- چون
خداوند او را از پيش خود هستى داد و پدرى وجود نداشت از اين رو او را
روح القدس ناميدند.
مفسران بزرگ درباره
روح القدس، تفسیرهای گوناگونی دارند:
برخی گفته‌اند منظور جبرئیل است، بنابراین معنی آیه مورد بحث چنین خواهد بود، خداوند عیسی را به وسیله جبرئیل کمک و تاکید کرد. شاهد این سخن
آیه ۱۰۲ سوره نحل است:
(قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ...) «بگو
روح القدس آن را به حقیقت بر تو نازل کرده است.»
امّا چرا جبرئیل را
روح القدس می‌گویند؟ به خاطر این است که از طرفی جنبه
روحانیت در فرشتگان مسئله روشنی است و اطلاق کلمه «
روح» بر آنها کاملا صحیح است و اضافه کردن آن به «
القدس» اشاره به پاکی و
قداست فوق‌العاده این فرشته است.
بعضی دیگر معتقدند «
روح القدس» همان نیروی غیبی است که عیسی (علیه‌السّلام) را تایید می‌کرد و با همان نیروی مرموز الهی مردگان را به
فرمان خدا زنده می‌کرد.
البته این نیروی غیبی به صورت ضعیف‌تر در همه
مؤمنان با تفاوت درجات ایمان وجود دارد و همان امدادهای الهی است که انسان را در انجام
طاعات و کارهای مشکل مدد می‌کند و از
گناهان بازمی‌دارد، لذا در بعضی از
احادیث در مورد بعضی شعرای
اهل بیت (علیهم‌السّلام) می‌خوانیم که پس از خواندن اشعارشان برای امام به آنها می‌فرمود:
«انما نفث روح القدس علی لسانک.» «
روح القدس بر زبان تو دمید و آنچه گفتی به یاری او بود.»
بعضی از مفسران نیز
روح القدس را به معنی «انجیل» تفسیر کرده‌اند
، ولی دو تفسیر اوّل نزدیکتر به نظر می‌رسد.
در کتاب قاموس
کتاب مقدس می‌خوانیم: «
روح القدس، اقنوم سوم از اقانیم ثلاثه الهیّه» خوانده شده است و آن را «
روح» گویند، زیرا مبدع و مخترع حیات می‌باشد، و
مقدس گویند به واسطه این که یکی از کارهای مخصوص او آن‌که قلوب مؤمنین را
تقدیس فرمایید و به واسطه علاقه‌ای که به خدا و
مسیح دارد او را «
روح اللّه» و «
روح المسیح» نیز می‌گویند». تفسیر دیگری که در این کتاب آمده این است که:
«امّا
روح القدس که تسلّی‌دهنده ما می‌باشد همان است که همواره ما را برای قبول و درک راستی و ایمان و اطاعت ترغیب می‌فرماید و اوست که اشخاصی را که در گناه و خطا مرده‌اند زنده می‌گرداند و ایشان را پاک و
منزه ساخته لایق تمجید حضرت واجب الوجود می‌فرماید.»
چنان که ملاحظه می‌کنید در این عبارت قاموس کتاب
مقدس، به دو معنی اشاره شده است: یکی از این که
روح القدس یکی از خدایان سه‌گانه است که این موافق عقیده
تثلیث است، همان عقیده شرک‌آلودی که آن را از هر نظر مردود می‌دانیم و دیگری شبیه دومین تفسیری است که در بالا ذکر کردیم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «روحِ الْقُدُس»، ج۳، ص۵۸۵-۵۸۷.
