رواح (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَواح (به فتح راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای از ظهر تا شب است.
مُراوَحه (به ضم میم و فتح راء و واو) آن است كه كار را به نوبت انجام دهند، گویى در اين كار يكديگر را راحت مى‌كنند.
تَراوُح (به فتح تاء و راء و ضم واو) هم به آن معنا است.
مَراح (به فتح میم و راء) مصدر ميمى است يعنى رفتن در بعد از ظهر.
مُراح (به ضم میم و فتح راء) به معنی استراحت‌گاه شتر و گوسفند است.
موارد زیادی از اين کلمه در
نهج البلاغه آمده است.
رَواح به معنای از ظهر تا شب است، چنان‌كه
جوهری گويد.
در اقرب الموارد گفته: رواح احساس سرور حادث از يقين است. نيز شبان‌گاه يا از ظهر تا شب
«رَاحاً و رَواحاً» يعنى در شبان‌گاه يا در بعد از ظهر رفت.
مُراوَحه آن است كه كار را به نوبت انجام دهند، گویى در اين كار يكديگر را راحت مى‌كنند.
تَراوُح هم به آن معنا است.
مَراح مصدر ميمى است يعنى رفتن در بعد از ظهر.
مُراح به معنی استراحت‌گاه شتر و گوسفند است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده:
«وَ نادَتْ بِفِراقِها... شَوَّقَتْهُمْ بِسُرورِها إِلى السُّرورِ؟! راحَتْ بِعافيَة، وَ ابْتَكَرَتْ بِفَجيعَة» یعنی: «دنيا مردم را به جدایى خويش خوانده و با سرور خود به سرور آخرت تشويق كرده شام كرده با عافيت و صبح كرده با مصيبت.»
(شرح‌های حکمت:
)
به
کمیل فرموده:
«يا كُمَيْلُ، مُرْ أَهْلَكَ أَنْ يَروحوا في كَسْبِ الْمَكارِمِ» یعنی: (اى كميل! خاندانت را فرمان ده كه روزها در كسب فضايل و مكارم بكوشند.)
(شرح‌های حکمت:
) كه در
گذشت.
فرموده:
«أَلا وَ إِنّي مُعَسْكِرٌ في يَوْمي هذا، فَمَنْ أَرادَ الرَّواحَ إِلى اللهِ فَلْيَخْرُجْ» یعنی: (آگاه باشيد من امروز
لشکر به سوى اردوگاه حركت مى‌دهم! آن كس كه مى‌خواهد به سوى خدا كوچ كند، همراه ما خارج گردد!)
(شرح‌های خطبه:
) ظاهرا منظور مطلق رفتن است كه رواح به معنى مطلق رفتن نيز آمده است.
در كلام ديگرش كه فرموده:
«رائِحٌ إِلى اللهِ كالظَّمآنِ يَرِدُ الْماءَ؟» یعنی: «به سوى خدا رونده مانند عطشانى است كه وارد آب شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
همچنین می‌فرماید:
«لَقَدْ رأَيْتُ أَصْحابَ مُحَمَّد(صلى الله عليه وآله)... قَدْ باتُوا سُجّداً وَ قياماً، يُراوِحونَ بَيْنَ جِباهِهِمْ وَ خُدودِهِمْ» یعنی: «اصحاب حضرت را ديدم كه با
سجده و قيام صبح كردند گاهى پيشانی‌هاى خود را به زمين مى‌گذاشتند و گاهى صورت‌هايشان را.»
(شرح‌های خطبه:
)
«في مَراح وَ لا مَغْدىً» یعنی: «در رفتن شبان‌گاه نه بامداد.»
(شرح‌های خطبه:
)
چنان‌كه فرموده:
«مِنْ مُراحِها وَ سائِمِها» يعنى: « از استراحت‌گاه آن‌ها و چوپان آن‌ها.»
(شرح‌های خطبه:
)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رواح»، ج۱، ص۴۷۵.
