به معنای ثبوت و رسوخ است.
به معنای ثبوت و رسوخ است.
أرساء به معنى اثبات است.
مرسى به معنى ثبوت و اثبات هر دو آمده است. بعضىها در آيه زمان مقدر كرده و گفتهاند: زمان ثبوت آن كى است؟ بعضىها مرسى را وقوع معنى كرده و گفتهاند: وقوع قيامت كى خواهد بود؟ در
المیزان گفته: ساعت، ساعت بعث و رجوع الى الله است ... مرسى اسم زمان و مكان و مصدر ميمى است بمعنى اثبات يعنى وقوع و ثبوت قيامت كى است؟
ولى وقوع چنانكه ديگران نيز گفتهاند با معناى اصلى متفاوت است زيرا معنى اصلى آن چنانكه از
راغب و
اقرب نقل شد
و نيز
قاموس و
صحاح گفته همان ثبوت و رسوخ است و آنگهى وقوع در آيات ديگر جور در نمیايد. از دو آيه فوق روشن است كه درباره ثبوت ساعت از آن حضرت سؤال كردهاند آيه در جواب آنها آمده است.
اگر بگویيم
مشرکان از ايستادن وقت پرسش كردهاند بعيد است زيرا ايستادن زمان مطلبى است كه به ذهن آنها نمیرسيد. ولى به نظر میآيد كه
کفّار از شنيدن حالات قيامت و
خلود كه هر چيز در آن جاودانى و يكنواخت است و تغيير و تبدّل و تحوّلى در آن نيست نتيجه گرفتهاند كه در قيامت زمان میايستد و محسوس نمیشود زيرا احساس زمان در اثر تغيّر و تبدّل اشياء و فاصله دو حركت است و اگر اينها از بين برود ديگر زمان محسوس نمیشود و آن عبارت اخراى ايستادن و توقف زمان است. لذا مىپرسيدند توقف و ايستادن زمان كه آمدن قيامت باشد كى خواهد بود؟ ساعت چنانكه
جوهری گفته در اصل به معنى وقت حاضر است
و قاموس آن را جزء وقت يعنى جزئى از اجزاء شب و روز و نيز وقت حاضر گفته است
در اين صورت سؤال چنين است: وقت حاضر و جارى كى توقف خواهدكرد؟ و اين سؤال از وقوع قيامت است ملازم آن ولى باز معناى وقوع بهتر به نظر میرسد. جناب محمد رضوى در كتاب تجسم عمل ... زير عنوان زمان در آخرت توقف میكند بحث مفصل و مفيدى در اين زمينه دارد كه از هر حيث قابل استفاده است.