رسو (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَسو (به فتح راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای ثبوت و رسوخ است. مشتقات رسو که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
راسیه به معنای ثابت و جمع آن
رَواسى (به فتح راء) است.
أرساء به معنى اثبات،
مُرسى (به ضم میم) جايز است كه مصدر ميمى، اسم زمان ، اسم مكان و اسم مفعول باشد.
رَسو به معنای ثبوت و رسوخ است.
در
مفردات آمده «رَسَا الشيء يَرْسُو: ثبت.»
(وَ قُدُورٍ راسِياتٍ) «یعنى ديگ‌هاى ثابت.»
رَواسى جمع راسيه به معنى ثابت و راسخ است.
(وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ) يعنى «در زمين كوه‌هاى ثابت و ريشه‌دار قرار داد كه شما را مضطرب نكند و حركت ندهد.»
رواسى نه بار در قرآن مجيد آمده و پيوسته صفت
جبال است.
أرساء به معنى اثبات است.
(وَ الْجِبالَ أَرْساها) مُرسى به ضم اول جايز است كه
مصدر میمی،
اسم زمان ،
اسم مکان و
اسم مفعول باشد. در آيه
(وَ قالَ ارْكَبُوا فِيها بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها) هر دو مصدراند يعنى: «در آن سوار شويد به نام خداست حركت و ايستادن آن.»
(يَسْئَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْساها • قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّي ...) (يَسْئَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْساها فِيمَ أَنْتَ مِنْ ذِكْراها) مرسى به معنى ثبوت و اثبات هر دو آمده.
بعضى‌ها در آيه زمان مقدر كرده و گفته‌اند: زمان ثبوت آن كى است؟
بعضى‌ها مرسى را وقوع معنى كرده و گفته‌اند: وقوع
قیامت كى خواهد بود؟
در
المیزان گفته: ساعت، ساعت بعث و رجوع الى الله است ... مرسى اسم زمان و مكان و مصدر ميمى است بمعنى اثبات يعنى وقوع و ثبوت قيامت كى است؟
ولى وقوع چنانكه ديگران نيز گفته‌اند با معناى اصلى متفاوت است زيرا معنى اصلى آن چنانكه از
راغب و
اقرب نقل شد
و نيز
قاموس و
صحاح گفته همان ثبوت و رسوخ است و آنگهى وقوع در آيات ديگر جور در نمی‌ايد.
از دو آيه فوق روشن است كه درباره ثبوت ساعت از آن حضرت سؤال كرده‌اند آيه در جواب آنها آمده است. اگر بگوئيم
مشرکان از ايستادن وقت پرسش كرده‌اند بعيد است زيرا ايستادن زمان مطلبى است كه به ذهن آنها نمی‌رسيد.
ولى به نظر می‌آيد كه
کفّار از شنيدن حالات قيامت و
خلود كه هر چيز در آن جاودانى و يكنواخت است و تغيير و تبدّل و تحوّلى در آن نيست نتيجه گرفته‌اند كه در قيامت زمان می‌ايستد و محسوس نمی‌شود زيرا احساس زمان در اثر تغيّر و تبدّل اشياء و فاصله دو حركت است و اگر اينها از بين برود ديگر زمان محسوس نمی‌شود و آن عبارت اخراى ايستادن و توقف زمان است.
لذا مى‌پرسيدند توقف و ايستادن زمان كه آمدن قيامت باشد كى خواهد بود؟ ساعت چنانكه
جوهری گفته در اصل به معنى وقت حاضر است
و قاموس آن را جزء وقت يعنى جزئى از اجزاء شب و روز و نيز وقت حاضر گفته است
در اين صورت سؤال چنين است:
وقت حاضر و جارى كى توقف خواهدكرد؟ و اين سؤال از وقوع قيامت است بلازم آن ولى باز معناى وقوع بهتر به نظر می‌رسد.
جناب محمد رضوى در كتاب تجسم عمل ... زير عنوان زمان در آخرت توقف می‌كند بحث مفصل و مفيدى در اين زمينه دارد كه از هر حيث قابل استفاده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رسو»، ج۳، ص۹۸.
