رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم»، به جناب
مهدی بن مرتضی طباطبایی نجفی ، معروف به
علامه بحر العلوم نسبت داده شده است. این رساله، در موضوع
اخلاق و
عرفان و به
زبان فارسی است.
کتاب، با مقدمه و شرح
سید محمدحسین حسینی تهرانی منتشر شده است. وی انگیزه خود را از جمع آوری و تصحیح کتاب، با عباراتی به این مضمون بیان می‌کند: «به خاطر مختصر و عمیق بودن کتاب و کلام بزرگانی همچون
علامه قاضی رحمة‌الله‌علیه در وصف آن، پس از بارها مطالعه و بهره مند شدن از آن، در صدد برآمدم شرحی مختصر، به ویژه بر قسمت‌های مشکل آن زده و مصادر
احادیث و اشعار وارده در آن را استخراج نمایم».
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و دو بخش اصلی است. هر بخش، دارای چهار فصل است. شیوه بحث در کتاب به این گونه است که مؤلف، مطالب عرفانی خود را با
استناد به
آیات و
روایات ، به نحو شایسته بیان می‌کند.
علامه تهرانی در مقدمه کتاب، سه مطلب را مورد بررسی قرار داده است: نخست، صحت املایی و انشایی نسخه حاضر؛ دوم، صحت
انتساب این رساله به مرحوم بحر العلوم و سوم، ترجمه و شرح حال بحر العلوم.
در فصل اول بخش اول، مؤلف، به موضوعاتی همچون خاصیت عدد چهل در ظهور استعدادهای
انسان ، نسبت انسان با قوای چهارگانه عقلیه، وهمیه، غضبیه، شهویه و مراحل سلوک پرداخته است.
در فصل دوم بخش اول، مباحثی مانند،
مقصد سالک و مراتب آن، مقام مظهریت انوار
الهیه و احاطه کلیه به عوالم
الهیه، آمده است.
فصل سوم بخش اول، به اقسام خلوص و
اخلاص ،
احکام و مراحل
جهاد و... پرداخته است.
در فصل چهارم بخش اول، عناوینی مانند شرح اجمالی عوالم مقدم بر عالم خلوص، شرح تفصیلی عوامل دوازده گانه مقدم بر عالم خلوص و... بررسی شده است.
در فصول چهارگانه بخش دوم، بیان اجمالی در طریق سلوک الی الله، بیان تفصیلی در طریقه سلوک الی الله،
آثار سلوک و طریق ذکر مؤلف
تبیین شده است.
علامه تهرانی در ذیل هر صفحه از کتاب با فاصله یک خط تیره از کلام مؤلف، مفصلا مستندات قرآنی و روایی مطالب را بیان کرده و به توضیح برخی از واژه‌ها پرداخته است. فهرست محتویات در آغاز کتاب ذکر شده است.
نرم افزار عرفان ۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
