رحمت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رحمت:(وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنينَ) منظور از
«رحمت»، همان نعمت‌هاى مادّى و معنوى الهى است، كه شامل حال انسان‌هاى شايسته مى‌شود، در كتاب «مفردات» مى‌خوانيم كه «رحمت» هر گاه به خدا نسبت داده شود، به معناى
نعمت بخشيدن او است، و هنگامى كه به انسان‌ها نسبت داده شود، به معناى رقّت قلب و عطوفت است. در مورد تفاوت «رحمت» و «مودّت»، به «مودّت» مراجعه فرماييد.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
رحمت:
(يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ) (اى مردم! اندرزى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است؛ و درمانى براى آنچه در سينه‌هاست؛ و هدايت و رحمتى است براى مؤمنان.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه رحمت به معناى تاثر قلب است اما نه هر تاثرى بلكه تاثر خاصى كه از مشاهده ضرر و يا نقص در ديگران به آدمى دست مى‌دهد و آدمى را وا مى‌دارد كه در
مقام جبران ضرر و اتمام نقص او برآيد، ولى وقتى اين كلمه به خداى تعالى كه اجل از داشتن قلب است نسبت داده شود، ديگر به معناى تاثر قلبى نيست، بلكه به معناى نتيجه آن تاثر است، نتيجه تاثر در ما آدميان اين بود كه در
مقام جبران نقص طرف برآئيم، رحمت خداى تعالى نيز به همين معنا است. پس اينكه مى‌گوئيم خدا رحيم است، معنايش اين است كه نقص بنده را
جبران نموده حاجتش را برآورده و بيماريش را شفا مى‌دهد، و در يك عبارت جامع: رحمت خدا منطبق است به اعطاى او و افاضه وجود بر خلقش.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ) (و از نشانه‌هاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان محبت و رحمت قرار داد؛ به يقين در اين نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكّر مى‌كنند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: رحمت ، به معناى نوعى تاثير نفسانى است، كه از مشاهده محروميت محرومى كه كمالى را ندارد، و محتاج به رفع نقص است، در دل پديد مى‌آيد، و صاحبدل را وادار مى‌كند به اينكه در
مقام برآيد و او را از محروميت نجات داده و نقصش را رفع كند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رحمت»، ص۲۴۹.
