رجز (اصطلاحات نظامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رجز اصطلاحی در
فقه نظامی است. رجز از
آیین نظامی زمان گذشته بوده و نوعی
شعر حماسی و جنگی که
حروف آن کم است و اجزای آن نسبت به هم نزدیک و به دنبال یکدیگر. این‌گونه شعر را عرب‌ها فقط در جبهه
جنگ برای
حریف طلبیدن، افتخار ورزیدن، بیان
شرافت خویش و معرفی
حسب و نسب و
قبیله خود می‌خواندند.
رَجَزْ نوعی شعر حماسی و جنگی است که
حروف آن کم است و اجزای آن نسبت به هم نزدیک و به دنبال یکدیگر.
این‌گونه شعر را عرب‌ها فقط در جبهه جنگ برای
حریف طلبیدن، افتخار ورزیدن، شرافت خویش را بیان کردن حسب و نسب و قبیله خود را معرفی کردن می‌خواندند.
رجز از آیین نظامی زمان گذشته بود. دو قهرمان در میدان جنگ نخست در زمینه شرافت و
مدح خود و قبیله خود رجز می‌خواندند و یا اهداف و
عقاید خود را روشن می‌ساختند و سپس کارزار می‌کردند،
نمونه‌های زیادی از رجزخوانی در
تاریخ اسلام موجود است؛ مثل رجز خواندن
عمربن عبدود و
علی (علیه‌السّلام) در
جنگ خندق، رجز خواندن
مرحب و علی (علیه‌السّلام) در
جنگ خیبر و رجزهای شهدای انقلاب عاشورا در میدان
کربلا.
قَدْ عَلِمَتْ خَیْبَر انّی‌مَرْحَبُ
شاکِیَ السِّلاح بَطَلُ مُجَرَّبُ
اضْرِبُ احْیاناً، وَحیناً اضْرَبُ
خیبر می‌داند که من مرحب هستم سراپا
سلاح و
پهلوان کار آزموده
غالبا ضربه می‌زنم و گاهی هم ضربه می‌خورم.
امام علی (علیه‌السّلام) در پاسخ او چنین رجز خواند:
انَا الَّذی سمّته امی حیدره
کلیث غابات شدید قسورة
اکلیلم بالسّیف کیل السندرة
من همانم که مادرم، حیدر نامم نهاد
چون شیر بیشه بسیار شجاع
شما را با شمشیر به سرعت کیل می‌کنم.
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۶۶.
